آموزه های تربیتی در مثنوی و تطبیق آن با روانشناسی نوین و معاصر

این رساله، با عنوان «آموزه‌های تربیتی در مثنوی و تطبیق آن با روانشناسی نوین و معاصر» در یك مقدمه و چهار بخش تنظیم شده است. مقدمه مشتمل است بر اشاره‌ای به جایگاه رفیع مثنوی در میان آثار ادب فارسی و عظمت اندیشه‌های ژرف مولانا جلال الدین محمد مشهور به مولوی. همچنین شرح مختصر زندگینامه به آن بزرگ از آغاز حیات تا واپسین دم حیات.

بخش اول اختصاص دارد به بررسی تعلیم و تربیت از دیدگاه قرآن و احادیث و روایاتی كه از ائمه معصومین علیهماالسلام نقل شده است. در بخش دوم به جهان‌بینی مولانا، انسان از دیدگاه مولانا، تهذیب اخلاق، تدبیر منزل و سیاست مُدُن در مثنوی اشاره دارد و ابیاتی چند در باب هر موضوع به عنوان شاهد مثال از مثنوی معنوی آورده شده است. بخش سوم به بررسی نظرات و آراء روان‌شناسان بزرگ معاصر در زمینه تربیت و رشد و به كمال رسیدن و شكوفا شدن انسان‌ها، اختصاص داده شده است.

در ابن بخش نظرات شش تن از برجسته‌ترین روانشناسان را كه در حوزه رشد شخصیت و كمال یا با او هر كدام الگویی خاص را ارائه داده‌اند و به روانشناسان كمال گرا شهرت دارند، مورد بررسی فرار داده‌ایم. در بخش چهارم تلاش گردیده است تا نظرات تربیتی مولانا در مورد به كمال رسیدن انسان با سه مكتب بزرگ روان‌شناسی نوین و معاصر تطبیق داده شود. این سه مكتب بزرگ عبارتند از مكتب روانكاوی، مكتب رفتارگرایی و مكتب انسان‌گرایی باشد كه بیان نكات تربیتی در مثنوی به عنوان یك راه ارتباطی با منبع وحی، راهنمایی ما در فهم مطالب مربوط به انسان باشد، چرا كه مولانا با اقتباس از قرآن كریم و فهم آیات وحی به خلق مثنوی پرداخته است. تا چه قبول افتد و چه در نظر آید.

فهرست مطالب:

چکیده. ۱

پیشگفتار. ۲

مقدمه همراه با شرح زندگانی مولانا و معرفی آثار. ۵

مقدمه. ۶

زندگینامه مولانا ۸

۱٫ آغاز عمر، اسم و القاب (۱). ۸

۲٫ بهاء ولد، مولانا و مهاجرت… ۹

۳٫ روزگار تربیت و ارشاد. ۱۰

۴٫ دوره انقلاب و آشفتگی.. ۱۰

پایان زندگانی.. ۱۲

صورت و سیرت مولانا ۱۳

آثار مولانا ۱۴

آثار منثور مولانا: ۱۶

بخش اول.. ۱۷

تعلیم و تربیت در اسلام، قرآن، احادیث… ۱۷

فصل اول.. ۱۸

۱٫ مقدمه‌ای بر تعلیم و تربیت اسلامی.. ۱۸

فصل دوم. ۲۰

تعلیم و تربیت در اسلام (قرآن، احادیث). ۲۰

فصل سوم. ۲۳

ضرورت تعلیم و تربیت برای انسان.. ۲۳

فصل چهارم. ۲۵

اهمیّت تعلیم و تربیت برای فرد. ۲۵

تعلیم و تربیت سطح اقتصادی فرد را بهبود می‌بخشد. ۲۵

تعلیم و تربیت سطح اجتماعی فرد را بالا می‌برد. ۲۶

نقش تعلیم و تربیت در ساختار شخصیت انسان.. ۲۶

نقش تعلیم و تربیت در پرورش جنبه‌های انسانی.. ۲۷

فصل پنجم.. ۲۸

هدف از تربیت… ۲۸

موضوع تعلیم و تربیت… ۲۹

مفهوم تعلیم و تربیت… ۳۰

اهداف کلی تربیت… ۳۱

اصلاح رابطه انسان با تاریخ.. ۳۴

بخش دوم. ۳۵

انسان از دیدگاه مولانا در مثنوی.. ۳۵

فصل اول.. ۳۶

جهان‌بینی حاکم بر مثنوی.. ۳۶

فصل دوم. ۴۰

نظر مولانا در مورد انسان.. ۴۰

فصل سوم. ۶۰

انسان کامل از دیدگاه مولوی.. ۶۰

فصل چهارم. ۷۴

تهذیب اخلاق در مثنوی.. ۷۴

در فضیلت خاموشی.. ۸۳

(۲۶۰۲/۴). ۸۳

در فضیلت سخاوت… ۸۳

در باب فرضیه زکات و دستگیری از نیازمندان.. ۸۴

جایگاه و مورد انفاق و امساک…. ۸۴

در باب عفت… ۸۵

محبت و نیکویی در حق دوستان.. ۸۵

مشورت با عاقلان.. ۸۶

دوری از همنشینی با احمقان.. ۸۶

هرچه می‌کنی برای خدا انجام بده. ۸۷

بدبین مباش و به نیکی‌ها بنگر و از تلاش فرو مگذار. ۸۸

کینه‌توزی مکن.. ۸۹

پیرو راستا باش…. ۸۹

از پاکان بد مگو و دل به پاکان بسپار. ۹۰

نعمت‌های خدا را شکرگزار باش…. ۹۰

۵٫ نمونه‌هایی از اخلاق بد و منفی در مثنوی.. ۹۲

فصل پنجم.. ۱۰۲

تدبیر منزل.. ۱۰۲

وظایف انسان در خانواده. ۱۰۲

آیین همسرداری.. ۱۰۴

۲٫ وفاداری به همسر، تلاش برای رفاه خانواده. ۱۰۵

حیاتی ناگوار از مرگ و وصلتای زهرتر از زهر فراق.. ۱۰۷

همراه با جمع. ۱۱۰

اشعار مربوط به همراهی جمع. ۱۱۲

خیانت نکردن به همسر و راستگویی در زندگی.. ۱۱۴

۶٫ مهمان‌نوازی و مهمان را عزیز داشتن و بدگویی نکردن.. ۱۱۵

فصل ششم.. ۱۱۷

سیاست مدن.. ۱۱۷

۱٫ مقدمه. ۱۱۷

پیرچنگی (کمک به ضعفا و تهیدستان). ۱۱۹

۳٫ رفع اختلاف و برقراری صلح و آشتی.. ۱۲۳

۴٫ از بین بردن نزاع، مخالفت و عداوت از میان انصار به برکات رسول(ص). ۱۲۵

مقدمه. ۱۲۵

تفسیر ابیات… ۱۲۵

۴٫ احسان در حق دوستان.. ۱۲۷

منابع. ۱۲۹