تحقیق پیشنهاد روشی برای بودجه‌ریزی عملیاتی

1- مقدمه
بودجه‌ریزی عملیاتی عوامل "صرفه‌جویی" و "اثربخشی" را به ابعاد سنتی بودجه‌ریزی اضافه می‌كند. نظام بودجه‌ریزی عملیاتی بین "كارآیی" و "اثربخشی" تمایر قائل می‌شود. در"كارآیی" استفاده مفید از منابع مورد نظر است، در حالیكه "اثربخشی" با عملكرد مرتبط است. در بودجه‌ریزی عملیاتی طبقه‌بندی عملیات به‌نحوی است كه هدفها شفافتر بیان می‌شوند، ارزیابی بودجه سهل‌تر بوده و در روش هزینه‌بندی آن ارتباط بین داده و ستانده مورد توجه قرار می‌گیرد.
مهمترین هدف بودجه‌ریزی عملیاتی اصلاح مدیریت بخش عمومی و افزایش اثربخشی مخارج این بخش است. ویژگی‌های اساسی این اصلاح عبارتند از:
 ارزیابی پاسخگویی مسئولین دستگاههای اجرایی براساس معیار دستاوردهای فعالیتهای آنان، دامنه تاثیرگذاری‌ آنها جهت نیل به دستاوردها و بودجه و امكاناتی كه برای تحقق دستاوردها به مصرف رسیده است.
 ارزیابی پاسخگویی مدیران دستگاههای اجرایی به مسئولین ذیربط براساس محصولاتی كه باید تولیدكنند و بودجه و سایر امكاناتی كه برای تولید این محصولات بكار می‌گیرند.
 تضمین و تحكیم پاسخگویی از طریق مبادله موافقتنامه بین مدیران و مسئولین دستگاههای اجرایی و بین مسئولین دستگاههای اجرایی و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی كشور (به نمایندگی از طرف دولت).
 استقرار نظام بودجه‌ریزی ستانده محور
 دادن اختیارات لازم به مدیران در انتخاب نهاده‌های لازم برای تولید محصولات مورد نظر
 ارزیابی مستمر عملكرد مدیران و مبنا قراردادن نتایج عملكرد به عنوان یكی از معیارهای تخصیص اعتبارات.
برای اجرای نظام فوق اقدامات اساسی زیر باید انجام گیرد:
1- برنامه‌های عملیاتی دستگاههای اجرایی جهت تحقق اهداف بخش ذی‌ربط بازبینی، اصلاح و نهایی شود.
2- در چارچوب وظایف مصوب دستگاههای اجرایی، فعالیتهای كمیت‌پذیر ذیل هر یك از برنامه‌های نهایی شده تعیین گردد.
3- هزینه تمام شده هر یك از فعالیتها برای دستیابی به هدف تعیین شده محاسبه گردد.
4- یك نظام نظارتی و گزارشگیری مستمر تمامی مراحل كار استقرار یابد.
انجام اقدامات فوق مستلزم استقرار یك نظام هزینه‌یابی محصول در دستگاههای اجرایی با ویژگی‌های یاد شده می‌باشد.
2- اصول و مفاهیم هزینه‌یابی محصول
در این بخش اصول و مفاهیم هزینه‌یابی، هدف و منافع حاصل از هزینه‌یابی محصول، هزینه‌یابی فعالیتها، اقسام هزینه‌یابی و سیاستهای حسابداری هزینه‌یابی مورد بررسی قرار می‌گیرد.
2-1- هزینه‌یابی محصول چیست؟
محصول، كالا یا خدمات نهایی است كه منعكس كننده خواست دولت،‌ به عنوان خریدار، از دستگاههای اجرایی برای ارائه آن به متقاضیان است. دراین‌ خصوص می‌توان به مثالهایی مانند ارایه خدمات ثبتی، آموزشی، بهداشتی و یا تولید برخی محصولات كشاورزی یا صنعتی اشاره كرد.
هزینه‌یابی محصول فرآیندی است كه به وسیله آن هزینه نهاده‌ها (مانند حقوق و دستمزد) به محصولات تعلق می‌گیرد. در این فرآیند هزینه‌های كل هر دستگاه اجرایی برای تولید محصولات آن به نحوی اختصاص می‌یابد كه پاسخگوی هزینه واقعی ارایه یا تولید هر محصول باشد.
به طور مثال اگر یك دستگاه اجرایی خدمات متنوعی ارائه دهد یا كالاهای متنوعی تولید كند ممكن است بخواهد كل هزینه تولید هر واحد خدمات یا محصول را برآورد نماید. این اطلاع به دستگاه اجرایی كمك می‌كند كه اولاً بهای ارائه هر واحد از محصول را تعیین كند و همچنین نسبت به حدود پرداختهای پرسنلی یا اداری تصمیم مناسب را اتخاذ نماید.