تحلیل رابطه عوامل شغلی باتعهد سازمانی بر اساس مدل ویژگی های شغلی

توضیحات فایل:

 

فهرست مطالب عنوان                                                                                                                         صفحه فصل اول : کلیات تحقیق مقدمه.  1 بیان موضوع..........................  2 اهمیت و ضرورت تحقیق......7 فرضیه ها یا سوالهای تحقیق...................................8 هدف اصلی تحقیق..............10 روش تحقیق.........................10 جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه11 قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی تحقیق..............11 منابع گرد آوری اطلاعات...12 سوابق مربوط........................12 روش تجزیه و تحلیل داده ها................................13 مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق................14 تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح............14 منابع تحقیق.........................16 فصل دوم: ادبیات موضوع مقدمه..................................  18 تعهد سازمانی: ابعاد و تعاریف تعهد سازمانی............................... 19      تعهد عاطفی...............  19                                                   تعهد مستمر.............   21      تعهد هنجاری.............. 22 عوامل موثر بر تعهد سازمانی............................... 25      عوامل موثر بر تعهد عاطفی.......................... 26      عوامل موثر بر تعهد مستمر.......................... 29        عوامل موثر بر تعهد هنجاری......................  33 انواع تعهد............................ 35 دیدگاه های نوین درباره تعهد سازمانی............ 38      دیدگاههایی در مورد کانون های تعهد سازمانی.......................... 39      تعهد سازمانی مفهوم یک بعدی یا چند بعدی............................. 40      الگوهای چند بعدی.... 41      سایر دیدگاهها درباره تعهد سازمانی.......... 41 راه کارهایی برای افزایش تعهد سازمانی........... 46 رابطه میان تعهد حرفه ای و سازمانی............... 47      مفهوم تعهد حرفه ای 49      دیدگاههای ناظر بر تعارض تعهد حرفه ای و سازمانی............... 49      دیدگاهای ناظر بر سازگاری تعهد حرفه ای و سازمانی ..............51 فرایند ایجاد تعهد سازمانی.................................. 52 نتایج مطلوب سطوح مختلف تعهد سازمانی.... 53      تعهد سازمانی و عملکرد شغلی.................... 56      تعهد سازمانی و رفتارهای مبتنی بر تابعیت سازمانی................. 57          تعهد سازمانی و ماهیت شغل...................... 58      تعهد سازمانی و تاخیر کارکنان................... 58      تعهد سازمانی و غیبت کارکنان................... 60      تعهد سازمانی و ترک خدمت....................... 60 نتایج نا مطلوب سطوح مختلف تعهد سازمانی. 63 ارائه مفهومی جدید در تعهد سازمانی............... 66 تعهد به عنوان یک مفهوم دوبعدی: زمان و طبیعت........................... 68      زمان و تعهد: تعهد قبل از ورود در مقابل تعهد بعد از ورود به سازمان...................... 68      طبیعت تعهد: تعهد ابزاری در مقابل تعهد عاطفی...................... 69 شکلهای تعهد.......................70       تمایل به تعهد: تمایلات ابزاری و هنجاری 70      تعهد عاطفی و ابزاری 72 مدل مطرح شده از توسعه تعهد سازمانی......... 73 فرایند قبل از ورود (به سازمان) تعهد.................73  توسعه تعهد سازمانی منتج شده......................... 75 دلایل نظری وعملی مدل. 78 استنتاج عملی..................... 78 ویژگی های شغلی: نظریه های مرتبط با ویژگی های شغلی........... 80      مدل خصوصیات ویژه شغل.......................... 80      تئوری ویژگی های شغل............................... 81      نظریه ویژگی های ضروری شغل................ 82      الگوی ویژگی های شغلی.............................. 83 طراحی مجدد مشخصه های شغل..................... 84 ایجاد شرایط لازم جهت انگیزش درونی........... 85 مشخصه ها یا ابعاد مختلف شغلی...................... 85      با معنی تلقی نمودن کار............................... 86       احساس مسئولیت..... 89      آگاهی از نتایج انجام کار............................... 89 توان انگیزشی شغل یا  MPS ...........................90 عوامل و عناصر تعدیل کننده................................91      دانش و مهارت............ 92      شدت نیاز به رشد....... 93      رضایت ناشی از عوامل مربوط به زمینه شغل................................95 نتایج وپیامدهای طراحی مجدد شغل............... 98      اثر بخشی کار........... 100      کاهش نسبت غیبت و ترک خدمت........ 100 اقدامات موثر جهت ارتقا ابعاد پنج گانه شغلی................................. 101  ترکیب وظایف...................102      تشکیل واحد های طبیعی کار...................102      برقراری ارتباط با ارباب رجوع یا مشتری.103      گسترش عمودی مشاغل.............................103      باز نمودن کانالهای بازخورد........................104 منابع تحقیق......................107    فصل سوم : روش تحقیق مقدمه.................................109 معرفی سازمان................. 109 روش تحقیق.................... 110 جامعه آماری تحقیق...... 110 اندازه نمونه و روش نمونه گیری...................... 111 روش نمونه گیری........... 112 روش جمع آوری اطلاعات................................ 113 ابزار اندازه گیری تحقیق 115 روایی و پایایی.................. 115 آزمون پایایی تحقیق...... 117 منابع تحقیق......................121 فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها مقدمه................................ 122 بررسی توصیفی اطلاعات.................................. 123 بررسی استنباطی اطلاعات ...............................125    فرضیه اصلی: بین ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی فرد رابطه معنی دار وجود دارد............................. 125    فرضیه فرعی 1: بین ویژگی های شغلی و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................... 125        بین هویت وظیفه و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد......................... 126        بین اهمیت وظیفه و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................126        بین تنوع وظیفه و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد............................127        بین استقلال و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد................................. 127        بین دریافت بازخورد و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد................... 128    فرضیه فرعی 2: بین ویژگی های شغلی و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................... 128        بین هویت وظیفه و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد......................... 129        بین اهمیت وظیفه و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................129        بین تنوع وظیفه و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................... 130         بین استقلال و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد................................. 130        بین دریافت بازخورد و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد................... 131    فرضیه فرعی 3: بین ویژگی های شغلی و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................ 131        بین هویت وظیفه و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد...................... 132        بین اهمیت وظیفه و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد......................132        بین تنوع وظیفه و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد..........................133        بین استقلال و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد............................... 133        بین دریافت بازخورد و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد................. 134 بررسی تاثیر جنسیت به عنوان متغییر مداخله گر بر تعهد سازمانی............................... 136 بررسی تاثیر تحصیلات به عنوان متغیر مداخله گر بر تعهد سازمانی.............................. 138 رگرسیون و مدل سازی خطی.......................... 140 تعین مدل رگرسیونی ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی کارکنان................................ 141 بررسی صحت معادله رگرسیون........................143 فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادات مقدمه................................ 147 نتیجه گیری : نتیجه گیری میدانی از بررسی رابطه ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی..................... 148 پیشنهادات:  پیشنهاداتی به مدیران سازمان.........................152  پیشنهاداتی به سایر پژوهشگران.......................155 پیوستها: پرسشنامه تحقیق  تجزیه و تحلیل کامپیوتری یافته ها  

مقدمه

 از آنجا كه طبق تحقیقات صورت گرفته رفتار كاركنان در سازمان می تواند متأثر از نگرشهایشان باشد، از این رو، آگاهی از آنها برای مدیران سازمانها ضروری به نظر می رسد. با وجود این، بایستی اذعان كرد، آگاهی از همه نگرشهای كاركنان برای مدیران سازمان اهمیت چندانی نداشته و مدیران نیز علاقه ای به دانستن همه این نگرشها ندارند. در واقع مدیران بیشتر علاقه مند به دانستن آن دسته از نگرشهایی هستند كه با كار و سازمان مرتبط است. طبق تحقیقات انجام گرفته در این مورد سه نگرش عمده بیشترین توجه و تحقیق را از سوی محققان به خود جلب كرده اند. این سه نگرش عبارتند از:

     -رضایت شغلی (Job Satisfaction    )    

 -وابستگی شغل (Job Involvement    )  

 -     تعهد سازمانی (Organizational Commitment    )

در این پژوهش به بررسی یكی از این نگرشها یعنی تعهد سازمانی پرداخته شده است.  

چرا که نیروی انسانی متعهد خود را متعلق به سازمان می­بیند و برای اهداف سازمان كه اهداف خود اوست از خویش مایه می­گذارد. نسبت به سازمان وابسته شده و خود را با آن هویت می­بخشد. لذا نیروی انسانی متعهد شاخص عمده برتری یك سازمان نسبت به سازمان­های دیگر است. این شانس اثربخشی و كارایی سازمان را افزایش می­دهد.

تعهد سازمانی را می­توان نوعی نگرش، احساس وابستگی و تعلق خاطر به سازمان دانست كه خود بیانگر نوعی تمایل، نیاز و الزام جهت ادامه اشتغال در یك سازمان می­باشد. و در بر گیرنده سه بعد تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری است. در این راستا هر عاملی که تعهد و تعلق خاطر کارکنان را افزایش دهد مهم و شایان توجه است. به همین منظور در این پژوهش به بررسی رابطه ویژگی های شغلی با تعهد سازمانی پرداخته ایم تا بتوان از طریق ارتقا ابعاد ویژگی های شغلی تنوّع مهارت، اهمیّت وظیفه، هویّت وظیفه، استقلال و بازخورد، تعهد سازمانی کارکنان را افزایش داد.

 

بیان موضوع

اندیشمندان مدیریت و صاحب نظران رفتار سازمانی پیرامون مقوله تعهد و بوی‍ژه تعهد سازمانی به تفصیل سخن گفته­اند. مروری بر ادبیات مربوطه نشان می­دهد. تعهد سازمانی موضوع جدیدی است كه بیشتر در دو دهه اخیر بسط و گسترش یافته است.

تعهد در زبان فارسی به معنای برگردن گرفتن شرط و پیمان و خود را ملزم به انجام عملی دانستن تعریف شده است (مولایی، 1378).

بوكانان (1974) تعهد را اینگونه تعریف كرده است: تعهد نوعی وابستگی عاطفی و تعصب آمیز به ارزشها و اهداف یك سازمان می­باشد. وابستگی به نقش فرد در رابطه با ارزشها و اهداف نسبت به سازمان به خاطر خود سازمان جدای از ارزشهای ابزاری آن (مولایی، 1378).

استیرز و پورتر (1983) تعهد سازمانی را درجه نسبی تعیین هویت فرد با یك سازمان خاص و درگیری  و مشاركت او با آن سازمان بیان كرده­اند. در این تعریف تعهد سازمانی سه عامل را شامل می­شود         ‌(Steers & Porter, 1983, 283) .

الف) اعتقاد قوی به اهداف و ارزشهای سازمان

ب) تمایل به تلاش قابل ملاحظه به خاطر سازمان

ج) آرزو و خواست قوی و عمیق برای ادامه عضویت با سازمان

آلن و می یر (1991) معتقدند كه تعهد یك حالت روانی است كه نوعی تمایل، نیاز و الزام جهت ادامه اشتغال در یك سازمان می­باشد. این اندیشمندان تعهد را به سه بعد تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری تقسیم كرده­اند (Meyer & Allen, 1991, 61-67).

جان كروپانزا و همكاران (1997) تعهد سازمانی را اینگونه تعریف نموده­اند. تعهد سازمانی نوعی احساس وابستگی و تعلق خاطر به سازمان است (مولایی، 1378).

آرجریس (1998) معتقد است که تعهد یک مفهوم روابط انسانی است که به توانمند کردن و فعال کردن ذهن انسان اشاره دارد. بدون تعهد اجرای هر تمهید یا ایده جدیدی به سختی پذیرفته میشود (مولایی، 1378).

در مجموع چنین به نظر می­رسد كه كلیه تعاریف ارائه شده در زمینه تعهد سازمانی در بر گیرنده این سه موضوع كلی است.

الف) وابستگی عاطفی به سازمان

ب) هزینه­های متصوره (احتمالی) ناشی از ترك سازمان

ج) احساس مسئولیت، الزام و تكلیف به باقی ماندن در سازمان

در پژوهش حاضر تعریف مورد نظر ما از تعهد سازمانی معطوف به دیدگاه آلن و می یر از تعهد سازمانی است.

در مدلی كه توسط آلن و می یر(1987) مطرح شده هر یك از این موارد به ترتیب چنین نامیده شده­اند. (Allen & Meyer, 1990, 1-18)

1. تعهد عاطفی [1]

2. تعهد عقلانی یا مستمر[2]

3. تعهد تكلیفی یا هنجاری[3]

نقطه مشترك هر سه جز مذكور این است كه تعهد یك حالت روانی بوده كه در ابتدا روابط كارمند را با سازمان مشخص كرده و ثانیاً بطوری ضمنی اشاراتی مبنی بر تداوم یا قطع عضویت فرد در سازمان دارد.

تعهد عاطفی: بیانگر پیوستگی عاطفی و تعیین هویت كارمند با ارزشها و اهداف سازمان.

تعهد مستمر یا عقلانی: بیانگر هزینه­های ناشی از ترك سازمان و لذا اجبار به باقی ماندن در سازمان.

تعهد هنجاری : بیانگر احساس تكلیف، دین و الزام به باقی ماندن در سازمان است.

تئوری خاصی كه ترنر ولارنس مبتنی بر پیش نیازهای شغلی ارائه كردند سنگ بنای چیزی را گذاشت كه می توان بدان وسیله ویژگی های كار  را تعریف كرد و به رابطه بین انگیزش، عملكرد و رضایت شغلی  افراد پی برد. یعنی ریچارد هاكمن وگرگ الدهام توانستند الگوی ویژگی های شغلی را (بر آن اساس ) ارائه كنند (رابینز، 1383، 928).

استونر ودیگران (1382، 619) بیان می دارند ریچارد هاكمن و همكارانش می خواستند كه كارگرها برای انجام دادن كار خود دارای انگیزه بالایی باشند، پنج بعد شغل را در نظر گرفتند. با توجه به الگوی ویژگی های شغلی، هر نوع كار یا شغلی را می توان بر حسب پنج بعد اصلی كار به شرح زیر بیان كرد :

 

---

.Affective Commitment1

.Continuance Commitment2

.Normative Commitment3

فهرست مطالبعنوان                                                                                                                         صفحه
فصل اول : کلیات تحقیق
مقدمه.  1بیان موضوع..........................  2اهمیت و ضرورت تحقیق......7فرضیه ها یا سوالهای تحقیق...................................8هدف اصلی تحقیق..............10روش تحقیق.........................10جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه11قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی تحقیق..............11منابع گرد آوری اطلاعات...12سوابق مربوط........................12روش تجزیه و تحلیل داده ها................................13مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق................14تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح............14منابع تحقیق.........................16
فصل دوم: ادبیات موضوع
مقدمه..................................  18تعهد سازمانی:ابعاد و تعاریف تعهد سازمانی............................... 19     تعهد عاطفی...............  19                                                  تعهد مستمر.............   21     تعهد هنجاری.............. 22عوامل موثر بر تعهد سازمانی............................... 25     عوامل موثر بر تعهد عاطفی.......................... 26     عوامل موثر بر تعهد مستمر.......................... 29       عوامل موثر بر تعهد هنجاری......................  33انواع تعهد............................ 35دیدگاه های نوین درباره تعهد سازمانی............ 38     دیدگاههایی در مورد کانون های تعهد سازمانی.......................... 39     تعهد سازمانی مفهوم یک بعدی یا چند بعدی............................. 40     الگوهای چند بعدی.... 41     سایر دیدگاهها درباره تعهد سازمانی.......... 41راه کارهایی برای افزایش تعهد سازمانی........... 46رابطه میان تعهد حرفه ای و سازمانی............... 47     مفهوم تعهد حرفه ای 49     دیدگاههای ناظر بر تعارض تعهد حرفه ای و سازمانی............... 49     دیدگاهای ناظر بر سازگاری تعهد حرفه ای و سازمانی ..............51فرایند ایجاد تعهد سازمانی.................................. 52نتایج مطلوب سطوح مختلف تعهد سازمانی.... 53     تعهد سازمانی و عملکرد شغلی.................... 56     تعهد سازمانی و رفتارهای مبتنی بر تابعیت سازمانی................. 57         تعهد سازمانی و ماهیت شغل...................... 58     تعهد سازمانی و تاخیر کارکنان................... 58     تعهد سازمانی و غیبت کارکنان................... 60     تعهد سازمانی و ترک خدمت....................... 60نتایج نا مطلوب سطوح مختلف تعهد سازمانی. 63ارائه مفهومی جدید در تعهد سازمانی............... 66تعهد به عنوان یک مفهوم دوبعدی: زمان و طبیعت........................... 68     زمان و تعهد: تعهد قبل از ورود در مقابل تعهد بعد از ورود به سازمان...................... 68     طبیعت تعهد: تعهد ابزاری در مقابل تعهد عاطفی...................... 69شکلهای تعهد.......................70      تمایل به تعهد: تمایلات ابزاری و هنجاری 70     تعهد عاطفی و ابزاری 72مدل مطرح شده از توسعه تعهد سازمانی......... 73فرایند قبل از ورود (به سازمان) تعهد.................73 توسعه تعهد سازمانی منتج شده......................... 75دلایل نظری وعملی مدل. 78استنتاج عملی..................... 78ویژگی های شغلی:نظریه های مرتبط با ویژگی های شغلی........... 80     مدل خصوصیات ویژه شغل.......................... 80     تئوری ویژگی های شغل............................... 81     نظریه ویژگی های ضروری شغل................ 82     الگوی ویژگی های شغلی.............................. 83طراحی مجدد مشخصه های شغل..................... 84ایجاد شرایط لازم جهت انگیزش درونی........... 85مشخصه ها یا ابعاد مختلف شغلی...................... 85     با معنی تلقی نمودن کار............................... 86      احساس مسئولیت..... 89     آگاهی از نتایج انجام کار............................... 89توان انگیزشی شغل یا  MPS ...........................90عوامل و عناصر تعدیل کننده................................91     دانش و مهارت............ 92     شدت نیاز به رشد....... 93     رضایت ناشی از عوامل مربوط به زمینه شغل................................95نتایج وپیامدهای طراحی مجدد شغل............... 98     اثر بخشی کار........... 100     کاهش نسبت غیبت و ترک خدمت........ 100اقدامات موثر جهت ارتقا ابعاد پنج گانه شغلی................................. 101  ترکیب وظایف...................102     تشکیل واحد های طبیعی کار...................102     برقراری ارتباط با ارباب رجوع یا مشتری.103     گسترش عمودی مشاغل.............................103     باز نمودن کانالهای بازخورد........................104منابع تحقیق......................107
  فصل سوم : روش تحقیق
مقدمه.................................109معرفی سازمان................. 109روش تحقیق.................... 110جامعه آماری تحقیق...... 110اندازه نمونه و روش نمونه گیری...................... 111روش نمونه گیری........... 112روش جمع آوری اطلاعات................................ 113ابزار اندازه گیری تحقیق 115روایی و پایایی.................. 115آزمون پایایی تحقیق...... 117 منابع تحقیق......................121
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه................................ 122بررسی توصیفی اطلاعات.................................. 123بررسی استنباطی اطلاعات ...............................125   فرضیه اصلی: بین ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی فرد رابطه معنی دار وجود دارد............................. 125   فرضیه فرعی 1: بین ویژگی های شغلی و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................... 125       بین هویت وظیفه و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد......................... 126       بین اهمیت وظیفه و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................126       بین تنوع وظیفه و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد............................127       بین استقلال و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد................................. 127       بین دریافت بازخورد و تعهد عاطفی فرد رابطه معنی دار وجود دارد................... 128   فرضیه فرعی 2: بین ویژگی های شغلی و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................... 128       بین هویت وظیفه و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد......................... 129       بین اهمیت وظیفه و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................129       بین تنوع وظیفه و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................... 130        بین استقلال و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد................................. 130       بین دریافت بازخورد و تعهد مستمر فرد رابطه معنی دار وجود دارد................... 131   فرضیه فرعی 3: بین ویژگی های شغلی و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد........................ 131       بین هویت وظیفه و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد...................... 132       بین اهمیت وظیفه و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد......................132       بین تنوع وظیفه و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد..........................133       بین استقلال و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد............................... 133       بین دریافت بازخورد و تعهد هنجاری فرد رابطه معنی دار وجود دارد................. 134بررسی تاثیر جنسیت به عنوان متغییر مداخله گر بر تعهد سازمانی............................... 136بررسی تاثیر تحصیلات به عنوان متغیر مداخله گر بر تعهد سازمانی.............................. 138رگرسیون و مدل سازی خطی.......................... 140تعین مدل رگرسیونی ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی کارکنان................................ 141بررسی صحت معادله رگرسیون........................143
فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهادات
مقدمه................................ 147
نتیجه گیری :نتیجه گیری میدانی از بررسی رابطه ویژگی های شغلی و تعهد سازمانی..................... 148پیشنهادات: پیشنهاداتی به مدیران سازمان.........................152 پیشنهاداتی به سایر پژوهشگران.......................155
پیوستها:پرسشنامه تحقیق تجزیه و تحلیل کامپیوتری یافته ها