تحقیق ویژگی های حکومت امام علی (ع)

مـشـخـصـات فـایـل
مـوضـوع تـحـقـیـق : حكومت و اخلاق از ديدگاه امام علي
فـرمـت فـایـل : Word ( قابل ویرایش )
تـعداد صـفـحـات : 66
قابل ارائه و مناسب بعنوان تحقیق کلاسی

بـخـشـی از مـتـن ایـن تـحـقـیـق :

امام على(ع)، كارگزاران حكومت و راهكارهاى اصلاحات
يكى از برنامه‏هاى اصلاحى حضرت على(ع) در دوره زمامدارى، گماشتن نيروهاى شايسته، كارآمد و صالح در مصادر امور حكومت بود. زيرا استقرار و دوام حكومت به ويژه با شاخصه‏هاى ديندارى و عدالت، بدون كارگزاران شايسته عملى نخواهد بود. از اين‏رو، يكى از مقوله‏هاى مهم و مورد توجه جدى امام على(ع)، كارگزاران حكومت بود.
چگونگى گزينش و انتخاب اين نيروها در مناصب گوناگون سياسى، نظامى، مالى، قضايى و ادارى، آشنا نمودن آنان با دستورالعمل‏هاى مديريتى، شيوه زمامدارى و رفتار با مردم، و نظارت بر عملكرد و مديريت آنان به منظور حسن اجراى امور كه به تأمين امنيت جامعه، رضايت عمومى مردم، استحكام و ثبات حكومت منجر گردد، از مسايلى است كه امام(ع) بدان‏ها پرداخته است.
حضرت(ع) با اين مبانى نظرى سعى داشت تا مدلى از نظام مديريت اسلامى را در زمان خويش اجرا نمايد و براى آينده مسلمانان نيز معيارهاى لازم و اصول كلى را ارائه دهد. در اين مقاله كوشش مى‏شود تا برنامه‏هاى اصلاحى امام على(ع) در باره كارگزاران حكومت، به ويژه مواردى چون معيارهاى انتخاب، توصيه‏ها و رهنمودهاى مديريتى، و سياست‏هاى نظارتى و مراقبتى ايشان تحليل و تبيين گردد.
مقدمه
يكى از اصول مهم انديشه حضرت على(ع)، لزوم استقرار حكومت براى انتظام امور مردم و سامان يافتن نظام اجتماعى است. زيرا برقرارى امنيت داخلى، توازن اجتماعى و نظم،وصول بودجه عمومى، جلوگيرى از هرج و مرج و دفع فساد، جنگيدن با دشمنان ومتجاوزان، فعاليت دستگاه قضايى و اجراى احكام و مقررات قانونى، از امورى است كه‏جز با تشكيل حكومت ميسر نخواهد گشت و در سخنان امام على(ع) به اين مهم اشاره شده است.
ايشان هنگامى كه سخن خوارج را كه مى‏گفتند: «لا حُكْمَ اِلّا للَّه»، شنيد، فرمود:
«سخن خوارج سخن حقى است كه از آن اراده باطل مى‏شود ... مردم چاره‏اى ندارند جز اينكه زمامدارى داشته باشند، چه نيكوكار يا بدكار. مؤمن در امارت و حكومت او (حاكم نيكوكار) به طاعت مشغول است، و كافر بهره خود را مى‏يابد، و با قدرت او، بودجه عمومى جمع‏آورى و با دشمن پيكار شود، امنيت راه‏ها تضمين گردد و حق ضعيف از قوى گرفته شود تا خوبان براحتى زندگى كنند و مردم از شرّ فاجران آسوده گردند.»[1]
مواردى كه در سخن حضرت آمده از ضرورى‏ترين نيازهاى هر اجتماعى است كه بايد به وسيله نظام حكومت برآورده شود. بنابراين، نياز به حكومت، از بديهى‏ترين امورى است كه‏عقل فطرى بدان حكم مى‏كند. اين امر، به گروهى از انسان‏ها يا زمانى خاص بستگى ندارد،بلكه در همه زمان‏ها نياز به زمامدار و تشكيلاتى كه جامعه را اداره نمايد، وجود داشته است و دارد.
اما حكومت مورد نظر امام على(ع) از سه شاخصه مهم «ديندارى»، «عدالت» و «مردمدارى» برخوردار است. تحقق عينى و عملى اين شاخصه‏ها در جامعه، به وجود زمامداران و كارگزاران صالح و شايسته بستگى دارد. اگر رهبر و پيشواى جامعه در صراط حق بود و بر معيارهاى دينى رفتار كرد، يعنى مبانى نظرى و فعل سياسى او منطبق با اصول شريعت و احكام دين بود، و كارگزاران او در مسؤوليت‏هاى گوناگون از صلاحيت اعتقادى و عملى لازم و رفتار شايسته با مردم برخوردار بودند، و مردم نيز با نصايح و ارشادات او، به وظايف و تكاليف خود در برابر زمامداران و مديران رفتار نمودند، سلامت جامعه در يك توازن اجتماعى و هماهنگى اركان مختلف، تأمين خواهد شد.
از آنجا كه امام على(ع) به عدالت اجتماعى در حكومت اهتمام جدى داشت، يكى از راهكارهاى عملى تحقق آن را، گزينش كارگزاران و مديران شايسته در امور مى‏دانست. علاوه بر صلاحيت و شايستگى زمامدار و پيشواى اصلى جامعه، كارگزاران و عاملان او در مناصب گوناگون نيز بايد از شايستگى لازم برخوردار باشند. از اين‏رو، آن حضرت كه قبل از تصدى خلافت مسلمانان، نسبت به كارگزاران ناصالح در رأس امور ناخرسند بود و به ويژه خليفه عثمان را از خطرات و سوء رفتار عاملانش اندرز مى‏داد، آنگاه كه امر پيشوايى مردم را بر عهده گرفت، يكى از برنامه‏هاى اصلاحى‏اش، بركنارى واليان فاسد و گماشتن نيروهاى شايسته، مطمئن و باتقوا به جاى آنها بود.
او علاوه بر اينكه در انتخاب كارگزاران از جنبه صلاحيتى و مديريتى حساسيت نشان مى‏داد، نظارت خاصى را نيز بر اعمال آنها، در زمانى كه متصدى امور بودند، به كار مى‏بست. به تخلفات آنها به سرعت رسيدگى مى‏نمود و ايشان را نسبت به عملكرد نادرست بازخواست، سرزنش و توبيخ مى‏كرد. قبل از اعزام واليان به شهرها، در باره چگونگى رفتار و سلوك آنها با مردم و مشى والى‏گرى، سفارش‏ها و توصيه‏هاى لازم را به ايشان مى‏نمود و در نامه‏هايى كه به عاملان خود مى‏نگاشت آيين مديريت اسلامى را براى آنها تبيين مى‏كرد ...