تحقیق بررسی تئوري مديريت اسلامي از دیدگاه امام علی

چكيده:

با توجه به اهميت و جايگاه مديريت در نظامها و سازمانهاى بين‏المللى و ترويج مديريت نوين بر آن شديم تا با تبيين ديدگاههاى ارزشمند امام على عليه السلام به عنوان مديرى مدبر و كارآمد در تشكيل نخستين حكومت اسلامى - شيعى گامى هرچند كوتاه در احياى اين تفكر شيعى برداريم; چرا كه امروزه جزئيات اين مبانى دينى به عنوان يك نظريه جديد علمى و كاربردى با موفقيت قابل اجرا است . مقاله حاضر با بررسى بيش از 65 منبع داراى دو بخش عمده است: بخش اول به تبيين مبانى علم مديريت، معرفى مكاتب و ارائه نظريه‏هاى كلاسيك و نئوكلاسيك و نوين پرداخته است كه مى‏تواند زمينه تطبيق اين نظريه را با افكار و آراى اميرالمؤمنين عليه السلام مهيا كند . بخش دوم نيز به تبيين تئورى و مبانى اعتقادى حضرت امير عليه السلام در مديريت و عناصر و اركان آن - سازماندهى، برنامه‏ريزى، كنترل، نظارت، هماهنگى - شايسته سالارى و ويژگيهاى مديران موفق به بررسى اقسام سوء مديريت و معضلات نظام مديريتى مى‏پردازد . ذكر نمونه‏هاى موفق، نقش مناسبات انسانى، و از همه مهمتر مديريت عشق و خصوصيات اين مديريت از ديگر موضوعات مطرح شده در اين مقاله است .

كليد واژه‏ها:

مديريت، مديريت اسلامى، سازماندهى، برنامه‏ريزى، كنترل، نظارت، مديريت توليد

حمد و ستايش خداى را كه توفيق نگارش اين مقاله را عنايت فرموده; مقاله‏اى كه تحت عنوان تئورى مديريت از ديدگاه امام على عليه السلام و با الهام و تعمق در نهج‏البلاغه و كتب ارزشمند ديگر تدوين يافته است . به بهانه اين كلام تفحصى در نهج‏البلاغه نمودم; كتابى كه رزمندگان آن را كتاب شجاعت مى‏خوانند و اهل دل آن را كتاب اشك و عشق مى‏دانند ولى تعبير زيباى حضرت امام خمينى رحمه الله كه نهج‏البلاغه را افتخار مكتب تشيع مى‏دانند، از همه رساتر و گوياتر است; چرا كه در سير تطور حكومتها و خلافتها همواره تشتت آرا و عقايد منجر به اعمال روشهايى خلاف سير انسانيت و وحدانيت الهى گرديده است و در اين ميان صاحب نهج‏البلاغه مولى الموحدين الگوى تمام عيار مديريت و خلافت و امامت در لابلاى مفاهيم عميق خود به بيان عناصر، اركان، وظايف، اهميت و شيوه‏هاى مديريت پرداخته‏اند كه ما نيز اميد آن داريم در اين مجال كوتاه پيمانه‏اى از اين اقيانوس بيكران علم و معرفت‏برگيريم .

بخش نخست:

ديباچه‏اى بر علم مديريت و جايگاه آن همراه با بررسى مكاتب مديريتى

فصل اول:

علم مديريت و تعريف آن در مكاتب مديريتى:

1- مديريت و معانى آن:

معناى لغوى مديريت «اداره كردن‏» است و مدير يعنى اداره كننده، كه اسم فاعل از مصدر اداره بر وزن اقامه مى‏باشد . پس مدير يعنى گرداننده و مديريت‏يعنى گرداندن يك دستگاه، اداره، شهر يا . . . ، در جهت هدف خاص خودش; اين تعبيرى از مديريت مطلق است كه قريب الافق با وظايف روابط عمومى است; زيرا قبل از آنكه علوم مديريت تنظيم شود و شكل بگيرد، روابط عمومى مدتها بازوى شخصيتهاى تاريخ در اداره امور كشوردارى بوده است .

در متون اسلامى كلمه مدير نيامده ولى به كلمه مدبر اشاره شده است: فالمدبرات امرا  برخى از مفسران نيز اشاره به مديريت ملائكه دارند و ملائكه را مديران جهان مادى معرفى مى‏كنند .  البته لازمه مديريت، تدبير است زيرا تا كسى تدبيركننده (مدبر) نباشد، نمى‏تواند مدير باشد .

2- تعريف علم مديريت:

در سير تحول دانش مديريت طى قرون و سالهاى اخير، كوششى مداوم در جهت‏يافتن عناصر مشترك در تصميم‏گيرى و اداره سازمانها مشاهده مى‏گردد كه اساس علم مديريت را تشكيل داده است .

پيشرفت علم و تمدن در زمينه‏هاى گوناگون زندگى جوامع بشرى، همواره پيچيدگيهاى روزافزونى را از نظر تشكيلات و اداره در سازمانها به وجود آورده است كه باعث تجديد نظر پژوهشگران علوم مديريت در اصالت تئورى مديريت‏شده است . 

از نظر سنتى مديريت عبارت است از: «به كار گرفتن كليه امكانات موجود در موقعيتى خاص به منظور رسيدن به هدف يا هدفهاى مشخص .»

تعريف سنتى مديريت مبتنى بر قبول اصول منطق  و اعمال منطقى است . جيمز تامپسون  ضمن مطالعات خود در مورد سازمان به اين امر اشاره مى‏كند كه اصل منطق سبب محدود كردن دامنه عمليات مديريت مى‏شود و اعمال سازمان منحصرا بايد در آن محدوده صورت گيرد .

يكى از مشخصات جديد و پديده‏هاى بارز رشته مديريت كه از اهميت اصل منطق تئورى سنتى مى‏كاهد، مساله «عدم وجود ، جيمز تامپسون و پرفسور تى دانكن  نشان مى‏دهد كه پيشرفت‏سريع تكنولوژى و تغييرات محيطى عوامل اصلى در محيط و شرايط كار سازمانهاست . يافتن عوامل مشترك در تصميم‏گيرى و اداره سازمانها نياز به اتخاذ «روش علمى‏» دارد . با توجه به آنچه گذشت، تئورى مديريت‏براساس تعريف زير پايه‏گذارى مى‏گردد:

«مديريت دانشى است‏براى چگونگى اداره و هدايت‏سازمان جهت رسيدن به نتايج مطلوب .»

فرمت فایل : Word ( قابل ویرایش )

تعداد صفحات : 50