مقاله گیاه شناسی برنج

مقاله گیاه شناسی برنج

قسمتی از متن:

برنج گیاهی یك ساله ، علفی با ساقه های تو خالیو دارای 8تا 12 گره در ساقه های آن می باشد . این گیاه از تیرة گندمیان (gramineae) ، از جنس oryza در آسیا و glabrima در افریقا است . برنج دوجنس یاد شده در بیش از 140 میلیون هكتار از قارة آسیا و دیگر مناطق جهان كشت می شود . گلهای برنج شامل 6 پرچم است ، دانه های سفید رنگش را زبانچة گل ، كاملاً فرا گرفته كه « شلتوك » نامیده می شود . ساقه های این گیاه مانند گندم بند بند است و ارتفاع آن تا حدود 5/1 متر می رسد .

سابقة تاریخی

موطن اصلی برنج آسیای جنوب شرقی است . به عقیدة ب.م ژوكوفسكی ، هند ، چین، اندونزی موطن اصلی برنج است . شلتوك به تدریج از از هند و برمه به سایر نقاط جهان راه یافته است . كشت برنج در چین و هند سابقه ای هفت هزار ساله دارد و پس از آن كشورهای تایلند ، فیلیپین ژاپن ، ویتنام ، كرة شمالی و جنوبی ، مالزی ، تایوان در آسیای جنوب شرقی به این مجموعه اضافه می شوند در حال حاضر 90 درصد برنج دنیا در چین ، هندوستان ، ژاپن ، كره ، جنوب شرق آسیا و جزایر مجاور اقیانوس ارام و 10 درصد بقیه در دیگر قاره ها كشت می شود اگر چه آقای نقی بهرامی عقیده دارد كه شلتوك برای اولین بار در دورة پادشاهی خسرو انوشیروان (531 تا 579 میلادی ) از هندوستان به ایران آورده شده است لیكن ای . پ . بتر شفسكی مورخ روسی در بحث تاریخ برنج معتقد است « تاریخ كشت و گسترش برنج در ایران به طور كامل تعیین نشده است اما كشت برنج در مقیاس محدود ، در پایان دورة ساسانیان (236 تا 651 میلادی ) و گسترش وسیع آن از قرن 10 میلادی به بعد صورت گرفته است .

بر اساس نظر لائو فو ، كشت برنج در ایران پس از تسلط اعراب به ایران رونق پیدا كرد .

انتشار جغرافیایی برنج در ایران                                                              

بیشترین كشت برنج در ایران ، در استانهای شمالی كشور گیلان ، مازندران و گلستان كه در اطراف دریای خزر قرار دارند با 71 درصد سطح زیر كشت از كار كشور انجام می گیرد ، و از مراكز كشت و تولید برنج در كشور به حساب می آیند .

علاوه بر استانهای فوق در استان خوزستان ، فرس و اصفهان نیز برنج كشت می شود كه كثرت ارقام محلی و اصلاح شده در این سه استان نیز زیاد است . پس از این استانها یازده استان دیگر كشور نیز به كشت برنج اشتغال دارند كه جمعاً 7/6 درصد از سطح زیر كشت كل كشور را  به خود اختصاص داده اند ولی  تنوع ارقام در این استانها  قابل توجه نیست و بیشتر از یك یا دو رقم در آنجا كشت نمی شود .

نیاز تغذیه ای برنج

به عقیده ناكاهوشی (nakahoshi 1960) و ریكاریا ( richareia1964) از یك محصول خوب كه چهار تن دانه و 3/6 تن كلش در هر هكتار از زمین برداشت می شود حدود 84 كیلو گرم ازت ، 24 كیلو گرم فسفر و 46 كیلو پتاسیم از زمین كاسته می شود كه برای تأ مین این مقدار مواد غذایی معمولا از كود استفاده می شود (پور صالح ، 1373). در بررسی كهاز منابع مختلف صورت گرفته مصرف 200ـ 100 كیلو گرم اوره ، 100ـ40 كیلوگرم كود فسفره و 200 ـ 100 كیلو گرم كود پتاسیمی را برای رفع نیاز تغذیه ای توصیه كرده اند .

نقش ازت در گیاه  

ازت عنصر مهم و حیاتی برای گیاه به شمار می رود ازت گلو گاه رشد بوده و بیشترین عنصر در اندامهای گیاهی است . ازت عمدتاً به صورت نیترات (no ) و مقداری نیز به شكل آمونیوم  جذب گیاه می گردد . نیترات ورودی ، به درون گیاه با مصرف كار حاصل از سوخت و ساز و با دخالت آنزیم های احیاء كننده به ازت آمونیاكی تبدیل می گردد . اسید های آمینه از طریق زنجیرة پیتیدی با یكدیگر پیوند حاصل كرده و پروتوئینها را می سازند . پروتئینهایی كه در سلولهای گیاهی به وجود می آیند ، اكثراً جزئ ساختمان آن نبوده بلكه به عنوان آنزیم در سوخت و ساز گیاه از جمله احیای نیترات و ساخته شدن پروتئین دخالت می نمایند ازت علاوه بر شركت در ساخت پروتئین ها قسمتی از مولكول كلروفیل را هم تشكیل می دهد . یك اتم ازت و چهار اتم كربن در حلقه ای درون كلروفیل جا گرفته اند كه ازت از سوئی با اتم های كربن و از طرف دیگر با اتم منیزیم پیوند مشترك دارد لذا كمبود ازت سبب زرد شدن برگهای پیر و در نهایت توقف رشد گیاه می گردد .

در غلات (گندم ، جو ، یولاف و چاودار ) كمبود ازت باعث كوتاه و نزك شدن برگها و ساقه ها می شود . ساقه ها كوتاه و نازك شده و تعدادشان نیز كم می شود و همچنین شاخ و برگ تنك و راست باقی مانده و گیاه پنجه نمی زند و تأ ثیر ازت بر روی خوشه به صورت كوچكی و كمی محصول نمود می كند .