مبانی نظری تنش های محیطی گیاهان

تنش­های محیطی:

تنش یا استرس واژه­ای است که اولین بار توسط دانشمندان علوم بیولوژیک در مورد موجودات زنده به کار برده شد. بعدها این واژه از علم فیزیک برگرفته شده و آن را به عنوان هر عاملی که امکان بالقوه وارد آوردن صدمه به موجودات زنده را دارد تعریف نمودند (کافی، 1379). تنش، نتیجه روند غیرعادی فرایند­های فیزیولوژیکی است که از تأثیر یک یا ترکیبی از عوامل زیستی و محیطی حاصل می­شود. بنابراین تنش دارای توان آسیب­رسانی می­باشد که به صورت نتیجه یک متابولیسم غیر­عادی روی داده و ممکن است به صورت آفت رشد، مرگ گیاه و یا مرگ بخشی از گیاه بروز کند (حکمت شعار، 1372). تنش­های محیطی را معمولاً به دو دسته تقسیم کرده­اند:

1- تنش­های ناشی از عوامل زنده  - تنش­های ناشی از عوامل غیر­زنده

تنش­های ناشی از عوامل زنده شامل آفات و امراض است و تنش­های عوامل غیر­زنده به پنج گروه تقسیم شده­اند که از بین آن­ها خسارت وارد به گیاهان زراعی در اثر تنش­های کمبود آب، شوری و دما در سطح جهان گسترده­تر بوده و به همین جهت بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته­اند (کافی، 1372).

- نقش آب در گیاهان

به طور کلی نقش آب در سلول­های گیاهی به شرح زیر است:

1- حلال بوده و محیطی مناسب برای واکنش­های شیمیایی را فراهم می­کند.

2- محیطی مناسب برای انتقال موادمعدنی می­باشد.

3- محیطی مناسب است که موجب تورم سلول­های گیاهی می­شود. آماس باعث بزرگ شدن سلول، ساختار گیاه و شکل­گیری آن می­گردد.

4- باعث آبگیری و خنثی­سازی بار الکتریکی روی مولکول­های کلوئیدی می­شود. درمورد آنزیم­های آبگیری، موجب حفظ ساختمان آنزیم و تسهیل فعالیت­های کاتالیزوری آن می­گردد.

5- ماده خام فتوسنتزی، فرآیندهای هیدرولتیکی و سایر واکنش­های گیاهی را تشکیل می­دهد.(1/٪)

6- تبخیرآب و تعرق موجب خنک شدن سطوح گیاه می­گردند (99٪آب جذب شده توسط گیاه صرف تعرق می­شود).

7- آب جزء تشکیل دهنده اصلی پرتوپلاسم است و 89-85 درصد وزن تر اغلب بافت­ها را تشکیل می­دهد(علیزاده، 1384).