مبانی نظری ساختارمغز و سنجش خلاقیت

فصل دوم : سابقه موضوع تحقیق  ---------------- 16

مقدمه---------------------------------------- 17

ساختار مغز و عملکرد آن----------------------- 18

تعاریف خلاقیت :------------------------------- 25

1 . نگرشهای خاستگاهی :----------------------- 26

2 . نگرشهای فرایندی :------------------------ 27

رابطه هوش و خلاقیت --------------------------- 31

فرایند خلاقیت :------------------------------- 36

          مراحل والاس ------------------------ 37

          مراحل اسبورن ---------------------- 39

          مراحل تورنس ----------------------- 41

نظریه های خلاقیت :---------------------------- 42

1.  نظریه های جهان باستان-------------------- 42

2. نظریه های جدید فلسفی --------------------- 44

3. نظریه های روان شناسی  -------------------- 45

4. روانکاوی جدید ---------------------------- 46

خصوصیات افراد خلاق --------------------------- 49

نیازهای افراد خلاق --------------------------- 56

عوامل موثر در خلاقیت-------------------------- 58

          هوش ------------------------------- 59

          ویژگیهای شخصیتی-------------------- 61

          خانواده---------------------------- 63

          مدرسه و دانشگاه و نقش آن در خلاقیت - 65

نقش انگیزه های درونی و بیرونی در خلاقیت------- 69

تاثیرات عوامل خاص بر خلاقیت :----------------- 70

          سن -------------------------------- 70

          جنس-------------------------------- 71

          ارزشها و فشارهای اجتماعی ---------- 71

          تحصیلات----------------------------- 72

          نقش کوشش در خلاقیت------------------ 72

شرایط محیطی مطلوب برای خلاقیت ---------------- 73

تكنیكهای خلاقیت و نو آوری--------------------- 74

        یورش فكری---------------------------- 75

      مدل سینكتیكس -------------------------- 77

      تكنیك دلفی ... ------------------------ 78

آموزش خلاقیت --------------------------------- 87

 الف : آموزش و پرورش عمومی خلاقیت------------- 87

         آموزش خلاقیت در جهان ---------------- 88

  ب : آموزش خلاقیت در كودكان و دانش آموزان --- 89

     نكات قابل توجه در آموزش خلاقیت به فراگیران 93

    آنچه مربی برای پرورش فكر خلاق باید انجام دهد     96

    محتوای درسی فراگیر و ارتباط آن با خلاقیت  99

اصول اساسی در پرورش خلاقیت ------------------ 107

عوامل موثر در پرورش خلاقیت ------------------ 108

نقش امنیت و آزادی روانی در خلاقیت ----------- 113

خلاقیت و حل مسئله --------------------------- 115

خلاقیت و پیشرفت تحصیلی  --------------------- 117

خلاقیت و هنر -------------------------------- 118

خلاقیت و توسعه اقتصادی ---------------------- 121

اثر محرک عاطفی در خلاقیت -------------------- 122

شرایط لازم جهت استفاده حداکثر از قدرت تصور در خلاقیت 126

موانع خلاقیت -------------------------------- 128

عامل شانس در کاوش در مسیر خلاقیت ------------ 127

با تصور خلاق می توان روابط شخصی را بهبود بخشید 139

سوابق پژوهش در ایران ----------------------- 141

سوابق پژوهش در خارج ------------------------ 143

نتیجه گیری و جمع بندی فصل دوم--------------- 147

مقدمه :

کشف عناصر ناشناخته ، خلق آثار جدید ، ارائه راه حلهای جدید ، مشخصه افرادی است كه تاثیری عمیق بر زندگی بشری دارند . اختراع ماشین بخار ، فرمول مدل مارپیچی   dna ، ساختمان اولین هواپیما، فقط چند مورد برجسته از بروز خلاقیت ، با تاثیری عمیق در زندگی و فرهنگ ماست . , 1993 , p . 2) weisberg )

زندگی پیچیده امروز هر لحظه در حال نو شدن است و خلاقیت ضرورت استمرار زندگی فعال بشمار می رود . انسان  برای خلق نشاط و پویائی در زندگی ، نیاز به خلاقیت و ابتكار دارد تا انگیزه شوخ طبعی خود را ارضا كند و زمینه شكوفائی استعدادها وتوانائیهای خویش را فراهم كند چرا كه جامعه انسانی برای زنده ماندن و گریز از مرگ و ایستائی ، به تحول نیاز دارد.

مسلما" انسان می تواند به طرق كاملا" زیادی خلاق باشد . درك این واقعیت چالشی واقعی در این عصر فضا و فرا رسیدن جامعه فرا صنعتی بوجود می آورد ، در هر زمینه دانش بشری انفجارهای اطلاعات وجود دارد . زمانی بود كه فكر می كردیم مرزهای فضا نه ظرفیتهای بشر ، و دانش را می شناسیم . شخص می توانست چیزهای خوبی در مدرسه دانشگاه و یا از راه كار آموزی فرا گیرد و این دانش ، بقیه عمرش برایش مفید بود، آن روزها گذشت .

یك ارتباط بین خلاقیت و آینده عبارت از رابطه مثبت و قابل ملاحظه بین عملكرد دانش آموزان دبیرستان در آزمونهای خلاقیت و دستاوردهای خلاق آینده آنان در بزرگسالی  است.

نهضت پرورش استعداد خلاقیت و ابداع در كشورهای مختلف ، خاصه در كشورهای صنعتی و پیشرفته ، به سرعت در حال پیشرفت بوده و مورد پذیرش قرار گرفته است . و شاید بتوان سالهای (1950) را سالهای ترقی خلاقیت دانست به این دلیل كه این مفهوم بی هیچ شرح و بسطی به فرایندهای ذهن اضافه شده است (كراس ، جوادیان ، 1369 ).

در اوایل دهه 1950 اسبورن بنیاد تفكر خلاق را تاسیس كرد و در شهر بوفالو در ایالت نیویورك ریاست اولین جلسه موسسه حل مسئله با روش خلاق را بر عهده گرفت ( مظفری ، 1376 ص:52 ).

و بدین ترتیب پژوهش در مورد خلاقیت پا به عرصه جدیدی می گذارد .  

      ساختار مغز و عملکرد آن

 انسان دارای ساختار مغزی می باشد كه دارای عالیترین نوع عملكرد است. تحقیق اخیر پروفسور اورنشتین[1] از دانشگاه كالیفرنیا پرتو بیشتری بر فعا لیتهای گوناگون زیر فرمان هر قسمت از ناحیه های چپ و راست افكنده است . پروفسور اورنشتین تحقیق را با چنین استنباطی آغاز كرد كه دو نیمه مغز از لحاظ بیولوژیكی مشابهت دارد و به مفهوم واقعی او بجای یك مغز كه به دو قسمت تقسیم شده باشد آنها را به دو مغز متشابه در نظر گرفت كه هماهنگ عمل می كنند و خواست بداند آیا همه قسمتهای جداگانه مغز فعالیتهای فكری متفاوتی علاوه بر فعالیتهای فیزیكی متفاوت انجام می دهند یا نه؟

با قرار دادن سر پوش خاصی روی سر چند دانشجو ، برای اندازه گیری امواج مغزی آنها ، پروفسور اورنشتین از آنان درخواست كرد كه به انواع مختلف كار فكری بپردازند. ستونهای اعداد را جمع كنند نامه ها و مقاله های رسمی بنویسند ، قطعاتی رنگ آمیزی شده بسازند ، تجزیه و تحلیل منطقی انجام دهند و افكار خوش رویائی در سر بپرورانند . در تمام این احوال كه فعالیتها ادامه داشت پروفسور اورنشتین امواج مغز را كه از دو نیمه مغز هر نفر بر می خواست را اندازه گیری كرد یافته های او در عین حال شگفت انگیز و معنادار بود . به طور كلی مغز چپ ، اداره فعالیتهای فكری زیر را بعهده داشت :

ریاضیات

زبان و تركیب عبارات كلام

منطق

بررسی و تجزیه و تحلیل

نویسندگی

و دیگر فعالیتهای مشابه

و سمت راست مغز فعالیتهای كاملا متفاوت دیگری را به شرح زیر عهده دار است :

تصور و تجسم

شناخت رنگها

موسیقی

وزن و آهنگ

خیالات و احلام (خواب و خیالات خوش )

سایر فعالیتهای مشابه