جایگاه و ضوابط قانونی مربوط به حفظ میراث فرهنگی در ایران با نگاهی بر تمهیدات جهانی

جایگاه و ضوابط قانونی مربوط به حفظ میراث فرهنگی در ایران با نگاهی بر تمهیدات جهانی

میراث فرهنگی هر كشور،یكی از اساسی ترین اركان تحكیم هویت، ایجاد خلاقیت وخودباوری ملی است كه به واسطة آن می‌توان تمدن، آداب وسنن،شیوه‌های تجاری و اقتصادی و نهایتاً روند تحول، سیر تكوین و تكامل انسان را در طول تاریخ مورد شناسایی و تحلیل قرار داد. لذا در وهلة اول بدلائل علمی،مذهبی و فلسفی و پس ازآن بدلیل مزایای اقتصادی در صنعت توریسم، حفاظت از این آثار امری ضروری بوده ودر این راستا وضع قوانین،برنامه ریزی متناسب و حركت صحیح برای ساختن حال و آینده‌ای متكی بر تجارب تاریخی ضرورتی اجتناب ناپذیر تلقی می‌گردد.

بدین ترتیب فراهم نمودن شناختی دقیق از وضع قانونی موجود در امور مربوط به میراث فرهنگی و تلاش برای جستجوی سیاستهایی مناسب تر برای آینده، هدفی است كه در این تحقیق تعقیب می‌گردد.

با عنایت به شرح ارائه شده، تحقیق حاضر مشتمل بر سه بخش می‌باشد كه بخش اول در راستای آشنایی با موضوع، به بررسی مفاهیم مربوط به میراث فرهنگی،مبانی حمایت ازآن و تاریخچه حمایت از میراث فرهنگی در حقوق بین الملل و ایران اختصاص دارد.

در بخش دوم به بررسی جایگاه میراث فرهنگی درقوانین و مصوبات كشور پرداخته ودر این مباحث كاستی‌ها و چالش های قانونی موجود در ایران مورد مطالعه قرار خواهد گرفت.

و سرانجام بخش سوم مروری است بر سیاستهای جهانی در زمینه میراث فرهنگی كه در این نوشتار به بررسی معاهدات و سازمان‌های بین المللی مربوطه پرداخته خواهد شد، چرا كه اقتضای طبیعت و خصلت به هم پیوسته و در هم تنیدة جهان معاصر چنین است كه تجارب بین المللی رهنمود ملتهاست.

در پایان جمع بندی تحقیق، شامل نتایج و پیشنهاداتی است برای انتقال از وضع موجود به وضع مطلوب.

فهرست مطالب

بخش اول: مفاهیم، مبانی و تاریخچه حقوق میراث فرهنگی

فصل اول: مفاهیم و مبانی ........................................ 2

مبحث اول: مفاهیم ......................................... 2

1ـ مفهوم فیلولوژیك (زبان شناسانه) ................. 2

2ـ میراث فرهنگی به مفهوم عام .................. 4

3ـ میراث فرهنگی به مفهوم خاص (میراث فرهنگی معنوی) ............ 8

4ـ تعریف میراث فرهنگی در قوانین ایران .. 11

5ـ تعریف میراث فرهنگی در كنوانسیون‌های بین‌المللی ........... 13

مبحث دوم: مبانی ............................................... 18

1ـ مبانی ارزشی ............ 18

2ـ مبانی قانونی ............... 24

3ـ مبانی حفظ، پژوهش و معرفی میراث فرهنگی .....26

فصل دوم: تاریخچه .................................................. 31

مبحث اول: تاریخچه حمایت از میراث فرهنگی در حقوق بین‌المللی ...................................... 31

1ـ پیشینه قراردادی ............. 31

2ـ پیشینه سازمانی ............... 36

مبحث دوم: تاریخچه حمایت از میراث فرهنگی در حقوق ایران .............................................. 41

1ـ حمایت از میراث فرهنگی در ایران قبل از انقلاب اسلامی .............. 41

2ـ حمایت از میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب اسلامی ............ 50

 بخش دوم: حمایت از میراث فرهنگی در حقوق ایران

فصل اول: میراث فرهنگی در قوانین و مقررات ایران ....................................... 61

مبحث اول: میراث فرهنگی در قوانین بنیادی ............................ 61

1ـ میراث فرهنگی در قانون اساسی .......... 61

2ـ میراث فرهنگی در قانون برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی .............. 65

3ـ میراث فرهنگی در قوانین شهری .......................... 68

4ـ میراث فرهنگی در قوانین و مقررات مالی ........75

مبحث دوم: ضوابط حفاظتی ناظر بر میراث فرهنگی ....................... 81

1ـ حفاری ...................................... 82

2ـ ورود و صدور ..................................................... 87

3ـ خرید و فروش ...................................... 92

فصل دوم: حمایت دولت از میراث فرهنگی .............97

1ـ سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ......98

2ـ پژوهشگاه میراث فرهنگی ............ 101

3ـ مركز آموزش عالی ............ 103

4ـ انجمن‌های میراث فرهنگی ...................... 105

مبحث دوم: ثبت میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی .............................. 107

1ـ ثبت آثار غیر منقول ........... 108

2ـ ثبت آثار منقول ................... 114

مبحث سوم: پیوستن به معاهدات و سازمان‌های بین‌المللی ...................... 117

1ـ الحاق به معاهدات بین المللی .......... 117

2ـ عضویت در سازمان‌های بین‌الملی.................. 120

 بخش سوم: حمایت از میراث فرهنگی در حقوق بین‌المللی

فصل اول: معاهدات بین‌المللی ......................... 123

مبحث اول: كنوانسیون حمایت از اموال فرهنگی در زمان مخاصمات مسلحانه (1954 یونسكو) 123

1ـ موضوع و دامنة شمول .................... 123

2ـ روش‌های حمایت از اموال فرهنگی ........................ 125

3ـ قلمرو اجرایی كنوانسیون .................................................. 130

4ـ تشكیل كمیته مشورتی ملی ......................... 133

مبحث دوم: كنوانسیون اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از ورود و صدور و انتقال مالكیت غیر قانونی اموال فرهنگی (1970)... 134

1ـ موضوع و دامنة شمول ........................... 134

2ـ مقررات شكلی و اجرایی........................ 136

3- تعهدات دول عضو كنوانسیون............ 138

مبحث سوم: كنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی و طبیعی جهان (1972) ........................ 142

1ـ موضوع و دامنة شمول ........................... 142

2ـ ابعاد حمایت از میراث فرهنگی........................................... 145

3ـ مقررات شكلی و اجرایی ........................ 150

فصل دوم: سازمان‌های بین‌المللی ............................................................................................................... 152

مبحث اول: شورای بین‌المللی موزه‌ها ( ایكوم) ...................................... 152

1ـ تعریف و اهداف ............... 152

2ـ عضویت در ایكوم .................. 154

3ـ اركان ایكوم ............. 155

مبحث دوم: مركز بین‌المللی مطالعه، مرمت و حفاظت از اموال فرهنگی (ایكروم).............. 163

1ـ تعریف و اهداف ............... 163

2ـ عضویت در ایكروم ............... 163

3ـ اركان ایكروم ................. 164

مبحث سوم: شورای بین‌المللی ابنیه و محوطه‌های فرهنگی (ایكوموس) .............. 168

1ـ تعریف و اهداف169

2ـ عضویت در ایكوموس ................. 169

3ـ اركان ایكوموس ............. 170

نتیجه‌گیری ..................... 176

كتابنامه ...............