رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق و بررسی دیدگاه صاحبنظران

این پایان نامه در مورد اخلاق و با موضوع رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق و بررسی دیدگاه صاحبنظران می باشد. در اینجا می توان به بیان انواع رویکردهای مطرح در فلسفه ی اخلاق که عبارت اند از:  رویکرد وظیفه گرایی، رویکرد نتیجه گرایی، سودگرایی( لذت گرا)، رویکرد فضیلت گرا، اشاره کرد. 

واژه وظیفه گرایی  را نخستین بار، جرمی بنتام  در کتاب وظیفه گرایی یا علم اخلاق، مطرح کرد. واژه انگلیسی  Deontologismترکیبی است از Deontoبه معنی «تکلیف» و «وظیفه» و Logos به معنای «شناخت» (موحدی، 1389: 165). نظریات مربوط به وظیفه گرایی نظریاتی اند که بدون توجه به نتایج افعال، آن ها را ذاتاً خوب یا بد می دانند. موضوعی که در این دسته از نظریه های اخلاقی تأکید می شود این است که همه ما وظایفی را بر عهده‌داریم که شامل اعمالی است که باید انجام دهیم و یا نباید انجام دهیم. این اعمال صرف‌نظر از پیامدی که دارند، بر عهده ما هستند. (فرانکنا، 1385 : 47 46 ). وظیفه گرایی، مانند نتیجه گرایی، به دوشاخه وظیفه گرایی عمل نگر و وظیفه گرایی  قاعده نگر تقسیم می شود. در اکثر متون و مباحث اگر از وظیفه گرایی به‌طور عام سخنی گفته می شود، عمدتاً وظیفه گرایی قاعده نگر مراد است و حاکی از این می باشد که اگر وظیفه را همواره قاعده اي مشخص و تعیین کند، ارجح است از اینکه افراد بدون هیچ قواعد و مقرراتی به وظایفی که تشخیص می دهند، عمل کنند و باعث به وجود آمدن تعارض میان وظایف شوند. ازجملۀ وظیفه گرایان عمل نگر می توان به ریچارد پرایس  و ایچ. اي. پریچارد  و ازجمله نظریات وظیفه گرایانۀ قاعده نگر می توان به نظریه امر الهی، نظریه اخلاقی کانت و نظریات اخلاقی دبلیو. ديوید. رأس  اشاره کرد. در اخلاق هنجاري، نظریات وظیفه گرایانه در مقابل نظریات نتیجه گرایانه قرار می گیرند. درحالی که نتیجه گرایی، اعمال درست را بر اساس نتایج خیر مشخّص و معین می کند، وظیفه گرایی مدعی است که اگرچه نمی توان از نتایج و پیامدهاي اعمال صرف‌نظر، اما ویژگی هاي مهم دیگري نیز وجود دارند که تعیین‌کننده درستی و نادرستی اعمال می باشند. در وظیفه گرایی، ملاك سنجش افعال اخلاقی، وظیفه است. 

نگاهي به اين همه آراء و نظرات گوناگون، این دیدگاه را منطقی و موجه می سازد که اخلاق موضوعی است که با همه وقت و کوششی که در مطالعه آن به کار رفته، درباره آن اختلاف عقیده بسیار بوده و هنوز هم هست. چنین تشتت در آرائی را می توان به زمینه های اجتماعی و فرهنگی که خاستگاه چنین نظریاتی بوده اند، نسبت داد. شكّي نيست كه اخلاق، مفهومي وابسته به فرهنگ است و هر يك از اين نظریه پردازان و صاحبان مكاتب اخلاقي  آگاهانه يا ناآگاهانه تحت تأثير زمينه هاي فرهنگي زمانه، به نظرگاه هاي خاصي از مفهوم اخلاق دست‌یافته‌اند. از آن جایی که مفهوم اخلاق  توسط اندیشمندان دوره های زمانی مختلف و از زوایای مختلف مورد بحث قرارگرفته است، محقق برای تبیین نظرات اندیشمندان در حوزه‌ی اخلاق این نظرات را با توجه به حیطه های عمده ی فعالیت اندیشمندان (فیلسوفان، روان شناسان، جامعه شناسان و..) دسته بندی کرده است. در ادامه به بخشی از این نظریات از دیدگاه اندیشمندان اسلامی، فیلسوفان، روان شناسان و جامعه شناسان پرداخته خواهد شد.

2 1 3 1   اندیشمندان اسلامی
2 1 3 1 1   ابوحامد محمد غزالی (450 505ق)
غزالی از جمله اندیشمندانی است که به سرشت پاک آدمی اعتقاد  دارد. او بر این باور است که با تربیت و تهذیب اخلاق، آدمی به کمال می رسد. وی نمونه کامل اخلاق را در وجود پیامبر اکرم (ص) نشان می دهد که این خود تردیدی در مبنای اسلامی فکر او باقی نمی گذارد؛ چنان چه اندیشه عشق الهی محبت هم، که نزد وی به زبان علمای اخلاق«خیر اعلی تلقی می شود، به تعلیم اخلاقی بیشتر رنگ تصوف می بخشد تا رنگ فلسفی. در این صورت ادعایی گزاف خواهد بود که علم اخلاق وی را متأثر از ارسطو و حکمای پیشین بدانیم» (گروه نویسندگان،1372: 295). غزالی اخلاقیات را قابل تغییر و زوال پذیر می داند تا آن جا که می نویسد: اگر علم اخلاق و تعلیم و تربیت تغییر پذیر نبود، توصیه ها و موعظه‌ها و تأدیب‌ها، کاری لغو و بیهوده بود و هرگز پیامبر(ص) نمی فرمود: اخلاق خود را نیکو گردانید. و چگونه می توان تغییرپذیری را نسبت به انسان انکار کرد، با آن که این امر در حیوانات امکان پذیر است (گروه نویسندگان:1372: 303).

فهرست مطالب 
1 4  تعاریف مفهومی واژه ها و اصطلاحات    12
1 4 1  اخلاق:    12
1 4 2   اخلاق حرفه ای    12
1 4 3  مشاوره    13
2 1  مبانی نظری    16
2 1 1   مقدمه    16
2 1 2   رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق    16
2 1 3  دیدگاه صاحبنظران    21
2 1 4   تاريخچه حرفه اي گري    37
2 1 5   تاریخچه اخلاق حرفهای    40
2 1 6  عوامل پايه اي اخلاق حرفهاي    41
2 1 7   اخلاق حرفه ای از دیدگاه آموزه های اسلامی    42
2 1 8   ملاک نهایی اخلاق حرفه ای از دیدگاه اسلام    43
2 1 9  تاریخچه اخلاق حرفه‌ای مشاوران    45
2 1 10   اصول اخلاق حرفه ای مشاوران و روانشناسان    46

پژوهش های پیشین    49
2 2 1   پژوهش های داخلی    49
2 2 2    پژوهش های خارجی    53

منابع