ویژگی ها و طبقه بندی سکونتگاه های غیر رسمی و شناسایی برنامه نهادهای جهانی مرتبط با اسکان غیررسمی و دیدگاههای آنها

هر چند شاید نتوان به یک تعریف جامع و فراگیر در توصیف ویژگی های نواحی  سکونتگاه های غیر رسمی رسید که تمامی وجوه حاکم بر این مناطق را بازگو نماید، لیکن در یک برداشت کلی می توان ایجاد این نواحی در شهرها را جزیی از فرایند عدم تعادل شهری/منطقه ای و سازگاری دوگانه اقتصادی در جامعه تلقی کرد که منجر به تغییر مکانی جمعیت از نواحی فقیر و توسعه نیافته روستایی به سمت و سوی نواحی برتر شهری می گردد(داداش پور و علیزاده،36:1390).

سکونتگاه های انسانی، اعم از شهری و روستایی دارای مشخصات ویژه ای می باشند. در پراکنش فضایی سکونتگاه های شهری هم گروه های مختلف مردم با پایگاه های اجتماعی و اقتصادی متفاوت استقرار یافته اند که تفاوت های خاصی در جنبه هایی از قبیل خصوصیات کالبدی، مسکن، فرهنگ برخوردهای اجتماعی، عملکردهای اقتصادی، واکنش های رفتاری و روانی و بالاخره مشارکت در مسائل سیاسی نشان می دهند.

-  طبقه بندی سکونتگاه های غیر رسمی

     این سکونتگاه ها با توجه به ویژگی هایی چون مصالح به کار رفته، وضعیت قانونی، سرعت و نحوه تصرف، ابعاد، موقعیت، منشاء و ماهیت ساکنان و ... بسیار متفاوت و متنوع اند و اصطلاحات متفاوتی برای آن به کار گرفته می شود.

فهرست مطالب                                                                                                                                    
مرور پایه های مفهومی و تجربی مرتبط با اسکان غیررسمی
2-1- تعریف و ساختیابی اسکان غیررسمی    5

2-2- ویژگی های سکونتگاه های غیر رسمی    7

2-2-1-  اقتصادی    8
2-2-1-1- مفهوم بخش غیررسمی اقتصاد    10
2-2-2-  فرهنگی    13
2-2-3-  اجتماعی    13
2-2-4-  حقوقی    14
2-2-4-1-  انواع مالکیتها و نحوه تملک    15
2-2-5-  کالبدی    16
2-2-5-1-  انواع استقرار و مکانیابی    16
2-2-6- مسکن    17
2-2-7- بافت سکونتگاهها و ساختار شبکه ارتباطی    18
2-2-8- دسترسی به خدمات و امکانات روبنایی و زیربنایی    18
2-3- مروری بر سیر اسکان غیررسمی در جهان    21
2-4- روند تکوین و تکامل سکونتگاههای غیررسمی    23
2-4-1- تهاجم سازمان یافته    24
2-4-2- تصرف خزنده    25
2-4-3- بازتقسیم زمین    26
2-5-  طبقه بندی سکونتگاه های غیر رسمی    28

2-6-  بررسی دلایل شکل گیری اسکان های غیررسمی در کشورهای در حال توسعه    31

2-6-1- عوامل ساختاری جامعه    33
2-6-2- عوامل سازمانی    34
2-6-3- فقدان سیستم های حمایتی و مشارکتی    34
2-6-4- فعالیتهای باندهای (مافیایی) نامشروع زمین    35
2-6-5- ناکارآمدی سیاستهای تأمین مسکن    35
2-6-6- غیرقابل استطاعت بودن واحدهای مسکونی برای فقرای شهری    35

2-7- فقر شهری و ارتباط آن با اسکان غیررسمی    37

2-7-1- تعریف فقر:    37
2-7-2- فقر و اسکان غیر رسمی    38
2-8- شناخت برنامه نهادهای جهانی مرتبط با اسکان غیررسمی و دیدگاههای آنها    42
2-8-1- بانک جهانی (Word Bank)    42
2-8-2- هبیتات(UN-HABITAT)    45
2-8-3- برنامه عمران ملل متحد (UNDP)    

2-9- رویکردهای فلسفی- سیاسی نسبت به سکونتگاههای غیررسمی    49

2-9-1- دسته اول: لیبرال    49
2-9-2- دسته دوم: رادیکالی    50
2-9-3- دسته سوم: جامعه گرایی    50

2-10-  رویکردهای مداخله در توسعه سکونتگاه های غیررسمی:    51

2-10-1- دوره اول (دهه 1960)    52
2-10-1-1- رویکرد نادیده انگاری    56
2-10-1-2- رویکرد حذف و تخلیه اجباری    57
2-10-1-3- رویکرد مسکن عمومی:    58
2-10-2- دوره دوم (دهه 1970)    60
2-10-2-1- رویکرد زمین و خدمات    63
2-10-2-2- رویکرد ارتقاءبخشی (بهسازی)    66
2-10-2-3- توسعه اندک افزا (افزایشی)    70
2-10-2-4- رویکرد خودیاری    71
2-10-3- دوره سوم (دهه 1980)    72
2-10-3-1- رویکرد ارتقای محیطی    74
2-10-3-2- رویکرد توانمندسازی    78
2-10-4- دوره چهارم (دهه اخیر)    88
2-10-4-1- حکمروایی خوب    89
2-11- جمع بندی و نتیجه گیری    99

منابع