مبانی مسئولیت کیفری اطفال در مکاتب کیفری و قوانین موضوعه

این تحقیق  با عنوان  بررسی مفهوم بلوغ، مبانی فلسفی اعمال کیفیات مخففه در خصوص اطفال بزهکار و سیر تقنینی قوانین داخلی را در سه مبحث پی خواهیم گرفت:
در مبحث اول، مفهوم بلوغ از منظر شرعی و قانونی و موضع قانون گذار ایرانی در خصوص سن مسؤولیت کیفری، در مبحث دوم، مسؤولیت کیفری اطفال در مکاتب کیفری و در مبحث سوم، تاریخچه مسؤولیت کیفری اطفال در قوانین جزایی ایران را مورد بررسی قرار می دهیم. 

منظور از سن مسؤولیت کیفری، سنی است که اطفال تا قبل از رسیدن به آن سن، از مسؤولیت کیفری مبری بوده و نمی توان با آن برخورد جزایی نمود.  برای مثال، قانون مجازات اسلامی که سن مسؤولیت کیفری را با توجه به ماده 1210 قانون مدنی، 9 و 15 سال تمام قمری برای دختر و پسر قرار داده است، ارتکاب جرم تا قبل از این سنین، طفل را در معرض مجازات قرار نداده و به عبارتی، طفل تا قبل از رسیدن به این سنین فاقد مسؤولیت کیفری شناخته می شود. این سن در کشورهای مختلف 7 سال، 10 سال و 14 و 15 سال می باشد، با این تفاوت که سن مزبور تنها سن مسؤولیت کیفری بوده و سن بلوغ با آن متفاوت می باشد. 

در حقوق کیفری ایران نیز برای بلوغ کیفری و بار کردن مسؤولیت خطیر کیفری بر افراد، تنها ملاک ارائه شده، براساس استنباط از مواد قانون مدنی و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، صرفاً سنی می باشد که به عنوان سن بلوغ جنسی محسوب شده است. در واقع، سن اندکی که ممکن است اطفال کمی در آ« سن و سال شرایط بلوغ جنسی را حائز باشند، به عنوان تنها ملاک مسؤولیت کیفری که در حقوق ایران مترادف با بلوغ کیفری است، معرفی شده است. به موجب ماده 147 قانون مجازات اسلامی: «سن بلوغ، در دختران و پسران، به ترتیب نه و پانزده سال تمام قمری است».

بنابراین، در حقوق فعلی ایران، سن بلوغ جنسی در 9 و 15 سالگی تمام قمری که نظر مشهور فقهای امامیه است، به عنوان تنها ملاک مسؤولیت کیفری نیز شناخته شده است و فرد دارای سن 9 یا 15 سال تمام قمری همانند افراد بزرگسال مورد بازخواست دستگاه عدالت کیفری قرار می گیرد و با او برخوردی مشابه همان برخوردی که با بزرگسالان می شود، می کنند. این در حالی است که نویسندگان بر این دیدگاه به درستی ایراد گرفته و چنین آورده اند: «در حقیقت، دوران تکامل فیزیولوژیک در حیات آدمی است که به موازات رشد سریع ظاهری اندام، زمینه توانایی و استعداد اعضای تناسلی برای انجام اعمال جنسی فراهم شود». 

فهرست مطالب
مبانی مسئولیت کیفری اطفال در مکاتب کیفری و قوانین موضوعه

مبحث اول-مفهوم بلوغ در شرع و حقوق موضوعه

گفتار اول- مفهوم بلوغ از نظر شرعی
بند اول- معنای لغوی و اصطلاحی بلوغ
الف- معنای لغوی بلوغ
ب- معنای اصطلاحی بلوغ.
بند دوم- سن بلوغ از نظر فقها
گفتار دوم- سن مسئولیت کیفری در حقوق ایران.

مبحث دوم- مبانی مسئولیت کیفری اطفال در مکاتب کیفری

گفتار اول – مکتب کلاسیک
گفتار دوم- مکتب نئو کلاسیک.
گفتار سوم- مکتب تحققی ( اثباتی )
گفتار چهارم – مکتب دفاع اجتماعی.

مبحث سوم- تاریخچه مسئولیت کیفری اطفال در قوانین موضوعه

گفتار اول- قوانین قبل از انقلاب اسلامی.
بند اول- قانون مجازات عمومی مصوب 1304.39
الف – اطفال صغیر غیر ممیز. 40            
ب-اطفال ممیز غیر بالغ40
پ – اشخاص بالغ کمتر از 18 سال41
بند دوم – قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار مصوب 1338 .41.
بند سوم – قانون مجازات عمومی مصوب 1352 43
گفتار دوم – قوانین بعد از انقلاب اسلامی مصوب 1357 44
بند اول – قانون تشکیل دادگاههای عمومی مصوب 1358 .44
بند دوم – قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1361 45
بند سوم – قانون راجع به مجازات اسلامی مصوب 1361 .45
بند چهارم – قانون مجازات اسلامی مصوب 1375. 46
بند پنجم – قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1378 46
بند ششم – قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 .47

منابع 
منابع فارسی
منابع غیرفارسی