مبانی نظری مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون مجازات اسلامی جدید 1392

این  نوشتار به مبانی نظری مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون مجازات اسلامی جدید 1392 می پردازد و فصل دوم پایان نامه مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی می باشد.

پیش‌بینی مجازات‌های اشخاص حقوقی یکی از بارزترین دستاوردهای قانون مجازات اسلامی 1392 می‌باشد. بعد از قانون جرایم رایانه‌ای ، این قانون دومین قانونی است که به پیش‌بینی مجازات اشخاص حقوقی پرداخته است. از ظاهر ماده 20 قانون مجازات جدید چنین استنباط می‌شود که شخص حقوقی تنها در صورتی قابل مجازات است که شخص حقیقی مرتکب جرم نیز مجازات شود چون مجازات شخص حقوقی را علاوه بر مجازات شخص حقیقی دانسته است.

این ظاهر، منطقی نیست زیرا ممکن است شخص حقیقی به جهاتی فاقد مسئولیت باشد اما دلیلی ندارد که شخص حقوقی نیز مصون از تعقیب و مجازات بماند. به نظر می‌رسد قانون‌گذار، حالت غالب را در نظر دارد زیرا تعقیب اشخاص حقوقی معمولاً در حالتی است که نمایندة شخص حقوقی که مرتکب جرم شده است تحت تعقیب قرار می‌گیرد و شخص حقوقی نیز به تبع آن تعقیب می‌شود. 

شخص حقوقی دارای شخصیت مستقلی است پس ارتکاب جرم از سوی نمایندة وی، تعدد جرم نیست اما از مصادیق جرایم مرتبط است یعنی ممکن است مشمول عناوینی همچون معاونت و شرکت قرار گیرد. طبق صراحت ماده20 قانون جدید اعمال مجازات برای اشخاص حقوقی مانع از مجازات شخص حقیقی نیست.

در عین حال از نظر اعمال کیفر، به سهولت می‌توان تشخیص داد که [برخی] مجازات‌های مقرر به وسیله قانون برای اشخاص حقیقی (اعدام، مجازات‌های سالب آزادی و محدودکننده آزادی و شلاق) نسبت به اشخاص حقوقی غیرقابل اجراست. تنها اعمال مجازات‌های مالی (جزای نقدی و مصادره اموال) نسبت به اشخاص حقوقی امکان پذیر است، زیرا که قانوناً فرض دارائی برای آنها شده است. به علاوه مجازات‌های تعزیل و انحلال مؤسسه نیز در مورد اشخاص حقوقی می‌تواند جایگزین مجازات اعدام برای افراد حقیقی (طبیعی) تلقی شود. 

فهرست مطالب
چکیده    1

فصل دوم: مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در حقوق موضوعه ایران    
2-1- مهمترین قوانین قبل و بعد از انقلاب در خصوص مسئولیت کیفری شخص حقوقی    
2-2- مسئولیت کیفری فردی    
2-3- مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قوانین مختلف    
2-3-1- بررسی مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی در قانون مجازات اسلامی جدید    
2-3-2- نحوة تعیین مجازات برای اشخاص حقوقی در  قانون جدید    
2-3-3- جزای نقدی اشخاص حقوقی    
2-3-4- انحلال و مصادره اموال شخص حقوقی    
2-4- مسئولیت شخص حقوقی در پرداخت دیه    
نتیجه‌گیری    

فهرست منابع و مآخذ    
منابع فارسی    
الف) کتب    
ب) مقالات، جزوات و پایان‌نامه    
ج) قوانین    
منابع انگلیسی