بررسی اثرات هموار سازی سود بر ارزش افزوده اقتصادی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

بررسی اثرات هموار سازی سود بر ارزش افزوده اقتصادی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

چكیده: 1

مقدمه: 2

فصل اول: كلیات تحقیق 

1-1) مقدمه 4

2-1) تاریخچه مطالعاتی. 4

3-1) بیان مسئله 6

4-1) چارچوب نظری تحقیق. 7

5-1) فرضیه های تحقیق. 8

1-5-1)  فرضیه اصلی: 8

2-5-1) فرضیه های فرعی: 8

6-1) اهداف تحقیق. 8

7-1) اهمیت تحقیق. 9

8-1) حدود  مطالعاتی. 10

1-8-1) قلمرو زمانی. 10

2-8-1) قلمرو مکانی. 10

3-8-1) قلمرو موضوعی. 10

9-1) تعاریف علیاتی. 10

فصل دوم: مروری بر ادبیات تحقیق 

1-2)مقدمه 13

2-2) بخش اول: هموارسازی سود و مفاهیم آن. 13

1-2-2) هموار سازی سود 13

2-2-2)علل هموار سازی سود توسط مدیران. 13

3-2-2) انگیزه های هموار سازی سود 15

4-2-2)ابعاد هموار سازی سود 18

3-2) بخش دوم: ارزش افزوده اقتصادی و مفاهیم آن. 19

1-3-2) مدیریت مبتنی بر ارزش.. 19

2-3-2)  مدیریت مبتنی بر ارزش در عمل. 22

3-3-2) سازمان چگونه ارزش خلق می كند؟ 23

4-3-2) اندازه گیری ارزش خلق شده 24

1-4-3-2) معیارهای خارجی. 24

2-4-3-2) معیارهای داخلی. 27

5ـ3 ـ2 ) ارزش افزوده اقتصادی. 30

6-3-2 ) دلایل مطرح شدن ارزش افزوده اقتصادی. 30

7ـ3ـ2) تعریف ارزش افزوده اقتصادی. 34

8-3-2) سرمایه 34

9-3-2) سود خالص پس از کسر تعدیلات.. 35

10-3-2) تعریف و نحوة محاسبة هزینة سرمایه 35

11-3-2) محاسبه میانگین موزون هزینه سرمایه 41

12-3-2) مشكلات محاسباتی هزینه سهام عادی در ایران. 43

13-3-2 ) دارایی های عملیاتی و سرمایه عملیاتی. 44

14-3-2 ) ترازنامه ارزش افزوده اقتصادی و ترازنامه قانونی. 46

15ـ3 ـ2 ) محاسبه ارزش افزوده اقتصادی. 47

1ـ15ـ3ـ2 ) نرخ بازده از رویكرد عملیاتی. 49

2ـ15ـ3ـ2 ) نرخ بازده از رویكرد مالی. 49

16-3-2 ) معادلهای حقوق صاحبان سهام 50

17-3-2 ) تعدیلات.. 51

1-17-3-2 ) مالیاتهای معوقه 51

2-17-3-2 ) موجودی 54

3-17-3-2 ) اجاره های عملیاتی 54

4-17-3-2 ) نامشهودها 55

5-17-3-2 ) ادغام و تحصیل (M&A) 58

6-17-3-2 ) استهلاک انباشته سرقفلی. 60

7-17-3-2 )هزینه های کامل در مقابل کوششهای موفقیت آمیز. 61

8-17-3-2 ) سایر ذخایر حقوق صاحبان سهام 61

18-3-2 ) برابری دو رویکرد مالی و عملیاتی. 61

19-3-2 ) NPV.ارزش افزوده بازار.ارزش افزوده اقتصادی. 62

20-3-2 NPV ( وارزش افزوده اقتصادی در مقابل ROI و IRR.. 64

21-3-2 ) ارزش افزوده اقتصادی سهام 64

4-2) پیشینه تحقیق. 66

فصل سوم: روش‌ اجرای تحقیق 

1-3 مقدمه 70

2-3) جامعه ی آماری. 70

3-3) روش نمونه گیری. 70

4-3) مدل تحلیلی تحقیق. 71

5-3) اطلاعات مورد نیاز و نحوه جمع آوری اطلاعات.. 71

6-3) روش اجرای تحقیق. 72

7-3)اندازه گیری متغیرهای تحقیق. 72

1-7-3) تفکیک شرکتهای هموار ساز از غیر هموارساز سود 72

2-7-3) ارزش افزوده اقتصادی  : 74

8-3) روشهای آماری. 77

9-3) بررسی اعتبار تحقیق. 78

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده‌ها 

1-4 مقدمه‏ 80

2-4) توصیف دادهای آماری. 80

3-4) تحلیل آماری فرضیه تحقیق. 83

1-3-4) بررسی فرضیه فرعی. 83

4-4) بررسی فرض نرمال بودن متغیرهای تحقیق: 85

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادات

1-5) مقدمه 88

2-5) نتایج فرضیه تحقیق. 88

3-5) پیشنهادات کاربردی بر اساس یافته های تحقیق. 89

4-5) پیشنهادات برای تحقیقات آتی. 89

5-5) محدودیت های تحقیق. 90

پیوست ها 

منابع و ماخذ 

منابع فارسی: 95

منابع لاتین: 97

چکیده انگلیسی: 98

جدول 1-4 لیست شرکتها به تفکیک هموارساز و غیر هموار ساز. 80

جدول 2-4 نتایج حاصل از تفکیک شرکتها ی هموارساز و غیر هموار ساز. 82

جدول 3-4 ارزش افزوده اقتصادی برای دو گروه شرکتهای هموارساز و غیر هموارساز. 83

جدول 4-4، نتایج خروجی SPSS آزمون لون. 84

جدول 5-4، نتایج خروجی SPSS آزمون فرضیه تحقیق. 84

جدول 6-4 بررسی فرض نرمال بودن متغیرهای تحقیق. 86

جدول الف پیوست) خروجی از نرم افزار تحلیل آماری SPSS برای آزمون فرض نرمال بودن داده های تحقیق  92

جدول ب پیوست)  خروجی از نرم افزار تحلیل آماری SPSS برای توصیف داده های تحقیق. 92

جدول ج پیوست) خروجی از نرم افزار تحلیل آماری SPSS برای آزمون فرضیه تحقیق. 93

نمودار 1-3 مدل تحلیلی تحقیق. 71

نمودار 1-4 فراوانی شرکتهای نمونه از منظر هموارساز بودن یا نبودن سود 82

این پژوهش را با این سوال اساسی شروع کرده ایم که، تعدیلات در سود حسابداری نظیر هموارسازی سود بر شاخصهای جدید ارزیابی عملکرد نظیر ارزش افزوده اقتصادی نیز اثرگذار خواهد بود یا خیر؟ به همین منظور به بررسی این موضوع تحت عنوان «بررسی اثرات هموار سازی سود بر ارزش افزوده اقتصادی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران» پرداخته ایم. از این رو متغیر های این پژوهش شرکتهای هموار ساز سود و ارزش افزوده اقتصادی بوده است. جامعه آماری این تحقیق شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و نمونه گیری نیز به صورت تصادفی بر اساس سطح معناداری مورد نظر انتخاب شده است دوره زمانی این تحقیق یک دوره سه ساله بین سالهای 1386 تا پایان دوره مالی 1388 نیز بوده است. برای پاسخ به سوال اصلی تحقیق فرضیه های بترتیب اصلی و فرعی زیر را تدوین کرده ایم :

همواری سازی سود بر معیار ارزش افزوده اقتصادی شرکتها پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران اثر گذار است. و ارزش افزوده اقتصادی شرکتهای هموار ساز از ارزش افزوده اقتصادی شرکتهای غیر هموار ساز  به طور معناداری کمتر است. پس از تحلیل های آماری صورت گرفته و استفاده از آزمون آماری مقایسه میانگن دو جامه در سطح معناداری 95٪  فرضیه این پژوهش مورد تایید قرار گرفت.

گروه‌های مختلف به دلایل متفاوت به مسئله ارزیابی عملکرد شرکتها توجه خاصی داشته و آنها را مهم تلقی می‌کنند اعم از مالکان، مدیریت، سرمایه‌گذاران دولت، بانک‌ها و اعتباردهندگان و... و همچنین معیارهای مختلفی برای ارزیابی عملکرد وجود دارد که هر کدام در جایگاه خود می‌توانند معیارهای مناسبی برای ارزیابی عملکرد باشند. اطلاعات مورد نیاز برای این معیارها از طریق صورت‌های مالی (حسابداری)، اقتصاد، بازار آزاد و یا ترکیبی از آنها به ‌دست می‌آید که هر کدام به نوعی دارای محاسن و معایب مختلفی هستند.

از آنجا که معیارهای ارزیابی سنتی عملکرد نظیر ROA  ، ROI ، EPS و... همگی بر سود حسابداری متکی اند و در عین حال سود خالص خود دارای ابهامات زیادی از جمله، امکان هموارسازی سود توسط مدیریت شرکت به منظور  کسب پاداش بیشتر، استفاده از برآوردها و تخمین‌ها در محاسبه سود حسابداری مانند برآورد هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول و ... و عیب دیگر اجازه استفاده اختیاری به مدیریت برای استفاده از روش‌های مورد قبول حسابدرای است. لذا مورد انتظار است که دستکاری در سود حسابداری یا همان هموار سازی سود بر معیارهای سنتی ارزیابی عملکرد اثر گذار باشد. 

از طرفی در معیار های نوین ارزیابی عملکرد نظیر ارزش افزوده اقتصادی[1]  تا حدودی عیوب  مربوط به سود حسابداری برطرف و نقص‌ها جبران شده است. برای نمونه در محاسبه ارزش افزوده اقتصادی دیگر سود خالص انتهای صورت سود و زیان مورد استفاده قرار نمی‌گیرد بلکه از سود خالص عملیاتی بعد از کسر مالیات[2]  استفاده می‌شود تا برخی مسائل به خودی خود رفع شود. حال این موضوع مطرح است که آیا بطور تجربی نیز این موضوع قابل بررسی است که تعدیلات در سود حسابداری نظیر هموارسازی سود بر شاخصهای جدید ارزیابی عملکرد نظیر ارزش افزوده اقتصادی نیز اثرگذار خواهد بود یا خیر؟ به همین منظور به بررسی این موضوع تحت عنوان « بررسی اثرات هموار سازی سود بر ارزش افزوده اقتصادی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران » خواهیم پرداخت. از این رو متغیر های این پژوهش شرکتهای هموار ساز سود و ارزش افزوده اقتصادی خواهد بود.

[1]- EVA

[2]- NOPAT