نبرد قادسیه

نام درس: نقد و بررسی تاریخ ایران از سقوط ساسانیان تا خلافت عباسی

 موضوع تحقیق:  نبرد قادسیه

 فهرست مطالب

مهاجرت اعراب به ایران
حملات عرب پس از اسلام
فتوحات اعراب در زمان عمر
نبرد قادسیه

فتح ویه اردشیر

فتح تیسفون

جنگ جلولاء

دلایل درگیری اعراب و ایرانیان در جلولا

بنای كوفه

فتح خوزستان

فتح نهاوند

منابع

 قسمتی از متن:
مهاجرت اعراب به ایران:

مهاجرت اعراب به ایران از راه خشكی و از سمت عراق بوده است. و از روزگاران بس كهن مردم فقیر آن سرزمین  كه سامی نژاد هستند پی در پی در جستجوی چراگاه و زمینه های بارور به سوی شمال  كوچ می كردند از سه هزار سال پیش از میلاد مسیح آبادیهای شمالی این سرزمین كه كشورهای عراق، سوریه، فلسطین، لبنان كنونی كه هلال خصیت نامیده می شد، یعنی سرزمین هلالی بار آور، مورد توجه عربها بادیه قرار گرفت، و برنشان این كوچهای پیاپی دراز تاریخ ساكنان این سرزمین  توانستند با كوچهای پی در پی، دولتهای سامی نژاد قدیم چون اگر، بابل و دولتهای آرامی و كنعاتی  فنیقی و بحرانی را در هلال پیدار سازند، اكنون از این رو تیرهای سامی نژاد مزبور ناگریز در جستجوی چرا گاه و آب با حواشی خود از آنجا به سرزمینهای آباد شمالی كوچ نمایند. بنابراین عراق و سوریه و فلسطین كه شبه جزیره عربستان در مسان آنها واقع و دریا یا كوهستان یابند میانه آنها نبود از روزگار دیرین كوچگاه عربها بوده است.[1]

از جمله قبایلی كه در اواخر سلسله اشكانی و اوایل روزگار ساسانیان به ایران آمدند یكی طوایف بنوالعلم بوده كه به داخل ایران مهاجرت كرد، این قبیله در پیش از اسلام در ایالت خوزستانی در هویزه و مناذركبری در شمال غربی اهواز مسكن داشتند و از بومیان آنجا به شمار می رفتند و در هنگام حمله اعراب به ایران به یاری هم فراوان خود برخاستند با مهمانداران ایرانی خویش جنگیدند و چون عربها بر خوزستان دست یافتند. به بصره كه شهری جدید الاحداث بود كوچیدند[2] در زمان ساسانیان در ایان پادشاهی  اردشیر اول (41- 266) قابل ازد در كرمان تحت فرمانروایی ایران سكونت اختیار كرده بودند البته در بحرین نیز قبایل بنی تمیم و عبد القیس زیر نفوذ ایران بودند، در حیره نیز تنوفیان بر بخش بزرگی از عربستان حكومت داشتند و عموماً خراجگذار دولت ایران به شمار می رفتند و در واقع رغیب ایران بودند، بنابراین از روزگار دیرین ایران به درجات مختلف با اعراب  نزدیكی  و مناسبات دوستانه داشته است.[3] ولی با این حال، ایرانیان حتی المقدور از مهاجرت اعراب به ایران جلوگیری می كردند و در این زمان عشایر بسیاری از اعراب صحرانورد دو روی به مهاجرت آورده و به مرزهای ایران نزدیك شده بودند و اگر جلوگیری ساسانیان از ایشان توسط دولت دست نشانده حمیره نبود در اندك زمانی سراسر عراق و خوزستان و پارسی را عشایر عرب فرا می گرفتند، چون این عشایر فقیر در مرزهای ایران خطر بزرگی برای كشور به شمار می رفتند، شخص یاران ساسانی همواره مراتب جلوگیری از ایسان بودند. حتی پادشاهان عرب حیره كه تحت حمایت ایران بودند وظیفه مهم ایشان نگاهداری مرزها و دوراندن آن عشایر عرب از خاك ایران بود، چنانكه همین وظیفه را عنانیان پادشاهان دست نشانده روم در مرزهای سوریه انجام می دادند.

ولی با این حال اعراب از ضعف دولت ها استفاده كرده به ایران هجوم می آوردند و دست به قتل و غارت می زدند چنانچه شاهپور دوم ( ذوالاكتاف) اعراب بنوتغلب و بنوبكر را كه باعث خراجی ایران شده بودند گوشمالی داد و همچنین در زمان خسرو اول (انوشیروان) دسته ای از قبیله لیزایاد از فرات گذشته در عراق و جزیره به تاخت و تاز و چپاول پرداختند و جنگی با ایرانیان كرد، مردمی انبوه را بكشند این جنگ در تاریخ عرب به نام دیر الجماجم معروف است زیرا آن واقعه در نزدیكی دیری رخ داد كه تازیان از كمر كشتگان پشته ای ساختند، خسرو انوشیروان سپاهیان را به دفع ایشان فرستاد و ایشان را هلاك كرد.