مقاله بررسی چالش های موجود تئاتر خیابانی در استان اردبیل

چکیده

در ابتدا مطلب خود را این‌گونه آغاز می‌کنم که نمایش خیابانی، مختص مشرق زمین به نمایش‌هایی اطلاق می‌شود که عده‌ای نمایش را اجرا و مردم آن‌ها را همراهی می‌کردند لازم به ذکر است که نمایش‌های کارناوالی جز این‌گونه نمایشی محسوب می‌شود.

در ایران نیز نمایش خیابانی وجود داشته و ریشه‌ی قدیمی در این خاک دارد همان‌طور که در قدیم انواع آیین‌هایی که در فضای باز اجرا می‌شده لفظ نمایش خیابانی به آن اطلاق می‌شود مثل آیین نوروز، کوسه گردی، آیین تغییر فصل و نقالی، معرکه، شعبده‌بازی، پرده‌داری یا شمایل گردانی و... که لفظ خیابان به اینها اطلاق نمی‌شود، بلکه آن‌ها را نمایش میدانی می‌خوانیم.

در واقع یکی از عوامل مهم تئاتر خیابانی مکان اجراست یعنی خیابان که خود یکی از مشخصه‌های قرن بیستم است و معماری شهری که خود به نوعی بر شیوه اجرایی تئاتر تأثیر خود را می‌گذارد. زنده بودن تئاتر خیابانی به لحاظ در لحظه بودنش است، در تئاتر صحنه‌ای تماشاگر طبق آئین‌ی از پیش تعیین شده حاضر می‌شود، بلیط تهیه کرده، روی صندلی نشسته و تئاتر تماشا می‌کند. اما تماشاگر خیابانی بدون برنامه‌ریزی قبلی به دیدن نمایش می‌رود.

یکی از هنرهای تئاتر خیابانی هنر ارتباط است چرا که تماشاگر خیابانی ضرورتی برای رفتن به سالن تئاتر را حس نمی‌کند و این‌گونه تئاتر بنا به موضوعیت خاصی که دارند و محل اجرا را برمی‌گزینند به زبانی دیگر آنان محل ثابتی ندارند.

تئاتر خیابانی همچنین خالی از جنس ادبیات صحنه‌ای و تا حدودی براساس بداهه شکل می‌گیرد، این شیوه‌ی تئاتری با گرایشات متغیر فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه به سرعت همسو می‌شود و سرعت اجرای این تئاتر که منتج به سرعت تأثیر آن بر مخاطب می‌شود از بارزترین خصوصیات این تئاتر است. مثلاً شاهکار امروز شاید برای نسل فردا دیگر نتواند جذابیت ویژه‌ای داشته باشد و اصولاً این تئاترها با جهت‌گیری‌های خاص اجتماعی که دارند به شدت با دوره زمانی خود همسو هستند و با مرتفع شدن آن مسائل، شاید دیگر محلی از اعراب نداشته باشند.

مقدمه

اگر تاریخ را از دیر باز تاکنون مورد بررسی قرار دهیم متوجه می‌شویم که از دوران شکارگری شکل ارتباطی به صورت گروهی بوده است. آنان بر دیواره‌های غار نقش حیوان را می‌کشیدند و با شور و هیجانی خاص به سویش سنگ و نیزه پرتاب می‌کردند تا به قدرتی ذهنی و جسمی برای غلبه کردن به حیوان برسند، و از این طریق شکل عملی ارتباط را به صورت جمعی تجربه می‌کردند.

در ایران نیز بسیاری از آئین‌های طلب باران و مراسمی که برای حفاظت و تضمین محصول خود انجام می‌دادند، نیز از همین ویژگی عمومی ارتباط و نمایش همگانی برخوردار بوده است. به تدریج با گذر زمان، پیشرفت و تکنولوژی و با شکل‌گیری جوامع طبقاتی جدایی میان بازیگر و تماشاگر صورت گرفت و تماشاگر از نقش فعال تنزل یافت و منفعل شد.

در اعصار گوناگون همیشه در هنر تئاتر سعی بر کم کردن یا اضافه کردن عقاید، روش‌ها، امکانات و غیره را به تئاتر داشتند و همگی به این نتیجه رسیدند، تنها یک عنصر است که هیچ‌گاه نمی‌توان آن را کم یا حذب کرد و او وجود زنده انسان "بازیگر" است در فضای تئاتر.

اگر این قضیه را زیر ذره‌بین نگاه خود قرار دهیم، به دریافتی می‌رسیم که تنها خود بازیگر است که می‌تواند در مورد نقش خود به قضاوت بنشیند.