تقوی و تكامل بشری در نهج البلاغه

» فهرست مطالب «

آغاز سخن  . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4

تصویری از نهج البلاغه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

تقوی از دیدگاه لغت. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

تقوی در قرآن . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

تقوی در نهج البلاغه . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

برنامه روز و برخورد با مردم . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

عكس العمل متقی در برابر ثنا گوئی مردم . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

نشانه ها و علامت های پروا پیشگان و متقیان . . . . . . . . . . . . . . . . 20

نشانه های دیگر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

حالت شكر و سپاس . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28

یاد خدا . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

روز شادمان از فضل و رحمت الهی اند . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

درگیری با نفس . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

دانش همراه حلم و سخن توام با عمل . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

برخی وارستگی‌های خلقی و رفتاری . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

امید به خیر و ایمنی از شر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

یا دارنده خدا در همه حال و همه جا . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

عفو ، عطا ، پیوند . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

كمالاتی فردی در زندگی فردی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

چند فضیلت دیگر در رابطه با زندگی اجتماعی . . . . . . . . . . . . . . . . .45

وارستگی های دیگر . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

رنج خود و راحت جانان طلب . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

پاك نظری و نرم خوئی و مهربانی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

پیشنهادهای عملی و كاربردی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54

سخن پایانی . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

فهرست منابع . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .58

در آیین مقدس اسلام ودر قرآن كریم تقوی و پرهیزگاری زیر بنای اعمال نیك هر انسان مسلمان و مومن قلمداد شده است كه گویی منهای هیچ عبادت و هیچ طاعتی از انسان پذیرفته نیست:

انّما یتقبّل الله من المتقین.

جز این نیست كه خداوند از متقیان وپرواداران می پذیرد.

اصولا تقوی و پرواداری هم هدف است وهم خود زمینه ساز و وسیله ای است برای پاكی وتعالی روح آدمی كه هیچ مسلمان ومومنی بدون زمینه تقوی نمی تواند در راه ارشاد, هدایت و رستگاری گام بسپارد:

ذلك الكتاب لا ریب فیه هدی للمتقین.

این كتاب كه تردید وشكی در آن نیست , مایه هدایت و رستگاری است فقط برای پرهیز گاران ومتقیان.

لذا می بینیم كه مساله تقوی در قرآن و سنت پایگاهی عظیم دارد,كرارا ودر موارد متعددی از آن سخن به میان آمده واز بعدهای مختلفی مورد بحث قرار گرفته است واولیای دین پیرامون آن وبیان صفات متقین و فضائل آنان داد سخن داده اند.

وبا مطالعه نهج البلاغه نیز می توان دریافت كه تقوی در نظر حضرت علی (ع)اهمییت بسیار داشته است .

به همین دلیل من وظیفه خود احساس كردمتا با تهیه مقاله ای گفتار آن حضرت را در مورد تقوی و متقین وآثار آن بیان كنم .

كه در اینجا لازم می دانم از جناب آقای كیفی مسئول محترم واحدقرآن آموزش وپرورش ناحیه چهار كه ازراهنمائی های ایشان بسیاراستفاده كردم تشكر كنم.ولازم میدانم از مدیریت و معاونین دبیرستان امام رضا(ع) وهمچنین مسئول كتابخانه این دبیرستان كه كمكهای شایانی در این راه به من كردند كمال سپاسگزاری را داشته باشم .

نهج البلاغه كتابی است حاوی 239 و 79 نامه و 480 حكمت و كلمات قصار كه امیرالمؤمنین علی (ع) در زمان كوتاه خلافت خود ، ایراد نموده است و محمدبن حسین موسوی معروف به «سیدرضی» (359-406) كه از بزرگان علماء شیعه است در سال 400 هجری آنرا برشته تحریر در آورده است.

مؤلف نهج البلاغه درباره هدف از تألیف می گوید در آغاز جوانی شروع به تألیف كتابی درباره خصائص ائمه علیهم السلام نموده و مشتمل بر سخنان و سایر خصوصیات آنها بوده در بخش آخر مربوط به حضرت علی كلمات قصا آن حضرت را نوشتم كه پس از این كه برخی از دوستان آن را دیدند بسیار پسندیدند و از من تقاضا كردند كه خطبه ها و نامه های آنحضرت را هم اضافه كنم. آنها می دانستند كه چنین كتابی از لحاظ شاهكارهای فصاحت و بلاغت و گوهرهای درخشان ادب عربیت بی مانند خواهد بود ، زیرا امیرالمؤمنین(ع) سرچشمه فصاحت و زادگاه بلاغت است....