بررسی جایگاه دیوان عالی کشور در نظام حقوقی ایران

چکیده:

قوه قضاییه یكی از سه قوه حاكم در جمهوری اسلامی ایران و قوه ای است مستقل كه مسئول تحقق بخشیدن بعدالت و رسیدگی به تظلمات و شكایات و حل و فصل دعاوی و رفع خصومات و احیای حقوق عامه می باشد و باید از حقوق و آزادیهای مشروع پشتیبانی كند و حق رای به ذوی الحقوق برساند و متجاوزین را بر طبق قانون و موازین شرعی مجازات كند. شورای عالی قضایی كه مدیریت عالیه قوه قضائیه را بر عهده دارد در انجام این مسئولیت ها قوانینی به تصویب قوه مقننه رسانیده و در مراكز استانها و شهرستانها واحدهای قضایی بنام دادگاه و دادسرا كه در مجموع دادگستری نامیده می شود تشكیل داده است.دادگستری مرجع رسمی تظلمات و شكایات عمومی برای اجرای عدالت می باشد و اجرای عدالت زمانی تحقق می یابد كه قضات محاكم در مورد دعاوی و شكایات و تظلمات مردم بدواً موضوع دعوی و اختلف را بررسی نموده و با ارزشیابی دلایل و تحقیق و تفحص لازم حقیقت و واقعیت امر را كشف و سپس حكم قضیه را در قانون یافته و اظهارنظر قضایی نمایند و اگر قانونی نباشد با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاو معتبر حكم قضیه را صادر كنندقضات عبارت از جنبه فنی حقوق و امری تخصصی است و قاضی بایدب قوانین موضوعه مسلط باشد و از احكام اسلامی و موازین شرعی شناخت كامل داشته باشد. قوانین كه در محاكم دادگستری و رسیدگی های قضایی مورد استفاده قرار می گیرد اعم از قوانین شكلی و قوانینی ماهوی است. مسائل ارجع به صلاحیت دادگاهها ترتیب شكایت و اقامه دعوی ارزشیابی دلایل كیفیت رسیدگی و اصدار حكم یا قرار و امثال آنها كه در قونین آیین دادرسی مورد بحث قرار گرفته از مقوله قوانین شكلی است و قاضی با استفاده از قوانین شكلی دادرسی را انجام می دهد و بر طبق قوانین ماهوی و موجد حق حكم قضیه را صادر می نماید. تصمیماتی كه محاكم دادگستری بصورت حكم یا قرار اتخاذ می نمایند ممكن است بر اثر اشتباه قاضی یا عدم رعایت قوانین شكلی و ماهوی یا عدم توجه به موازین شرعی و احكام اسلامی مورد اعتراض شكایت اشخاص ذینفع واقع شود و یا قاضی به اشتباه خود پی برده و آنرا صریحاً اعلام كند در این قبیل موارد ضرورت بررسی احكام دادگاهها در جهت اجرای صحیح قوانین احساس می شود و این بررسی باید در مرجعی كه مقام آن بالاتر از سطح محاكم دادگستری بوده و برای چنین امری مهمی شایستگی داشته باشد انجام شود.

چکیده1

مقدمه3

روش تحقیق5

فصل اول:

کلیات

مبحث اول:بیان کلیات7

گفتار اول:معرفی دیوان عالی کشور7

بند اول : نحوه رسیدگی دیوانعالی کشور 7

گفتار دوم :وظائف دیوانعالی کشور8

گفتار سوم:تقسیمان هیات عمومی دیوانعالی کشور9

گفتار چهارم :تاریخچه و مختصات دیوانعالی و دادستانی کل کشور و ساختمان آن10

مبحث دوم:شرح وظایف و بیان اهمیت جایگاه دیوان عالی کشور12

گفتار اول :دامنه شمول وظیفه نظارتی دیوان عالی کشور14

گفتار دوم :نظارت دیوان عالی کشور بر اجرای صحیح قوانین17

بند اول:رسیدگی تجدیدنظر در مقام اعمال بند دوم ماده 18

 قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب19

بند دوم :رسیدگی و صدور رأی در هیأت عمومی شعب حقوقی یا کیفری دیوان‌ عالی کشور19

گفتار سوم:بررسی نظر شورای نگهبان22

گفتار چهارم :تفسیر جایگاه شورای عالی کشور در اصل 16123

گفتار پنجم :تعیین ضوابط از سوی رئیس قوه قضائیه24

فصل دوم:

بررسی وظایف دیگر و بیان نکاتی در مورد جایگاه شورای عالی کشور

مبحث اول:بررسی وظایف دیگر شورای عالی کشور28

گفتار اول:اصل 110 و نظارت بر امور رئیس جمهور28

گفتار دوم :صلاحیت دادگاههای نظامی‌ از نظر دیوان عالی کشور29

بند اول :تشکیلات و سازمان قضائی نظامی29

بند دوم : اعمالیکه بدون توجه بفاعل آن در صلاحیت دادگاههای نظامی است31 

مبحث دوم: هیات عمومی دیوانعالی کشور36 

گفتار اول :احکام اصراری37

گفتار دوم :وحدت رویهء قضائی38

گفتار سوم :نظر مشورتی42

گفتار چهارم :رسیدگی بتخلفات رئیس و اعضای دادگاه عالی انتظامی قضات42

گفتار پنجم :حل اختلاف بین شورای دولتی و محاکم دادگستری43

مبحث سوم: مقایسه اجمالی بین دیوان عالی كشور و دیوان عدالت اداری44

نتیجه گیری49

منابع و مراجع50