پروپوزال رابطه‌ی بین کتاب‌های كمك آموزشی و پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان

کتاب به عنوان یک عنصر فرهنگی در همه حال مورد توجه ملل در اعصار مختلف بوده است این شاخص فرهنگی با نفوذ خود ضمن انتقال دانش به مخاطب، بینش او را نسبت به محیط اطراف و دنیای پیرامون خود تغییر داده و روح تازه ای به خواننده خود می دهد، دریچه ای که هر انسانی را با افکار و اندیشه دیگران آشنا کرده، به آدمی بصیرت می دهد تا شعاع دید خود را گسترش داده و او را در همه حال با خود همراه می کند. اگرچه امروزه در نظام آموزشی كشور، کتاب‌های درسی از جایگاه خاصی برخوردارند، ولی برای بهبود سطح دانش و آگاهی دانش آموزان، لازم است در آموزش، از کتاب‌های مناسب کمک آموزشی همخوان با کتاب‌های درسی استفاده شود.

نظام آموزشی وظیفه دارد محتوای برنامه درسی و نیازهای یادگیرنده را در نظر بگیرد لذا آن نظام های آموزشی كه به نیازهای متفاوت یادگیرندگان بیشتر توجه می كنند، توسعه بیشتری یافته و به سمت فردی شدن آموزش ها نیز پیش می روند. بر همین اساس، هرچه نظام آموزشی قوی تر شود کتاب‌های کمک آموزشی بیشتری نیز منتشر خواهد شد ( زرافشان، 1383). این در حالی است كه تولید و بهره گیری از کتاب‌های درسی دركشورهای مختلف جهان به دو شیوه متمركز و غیرمتمركز انجام می شود و امروزه، اكثر كشورها به سمت كاهش تمركز در برنامه درسی روی آورده اند و می كوشند كتاب های کمک آموزشی را به نیازهای یادگیرنده نزدیك كنند. در برنامه درسی متمركز به نیازهای فردی، اقتضائات محلی، نزدیك شدن یادگیری به زندگی فردی دانش آموزان و محیط یادگیری آنها توجه چندانی نمی شود. در برخی از متون، از نظام آموزشی دانش آموز مدار یا برنامه مدار نام برده می شود كه در واقع می توان نظام آموزشی دانش آموز مدار را غیر متمركز و برنامه مدار را متمركز به شمار آورد ( قزل ایاغ، 1383).

در ایران، استفاده از كتاب های درسی به صورت متمركز است؛ یعنی كتاب های درسی از یك كانال تغذیه می شوند و یك متن واحد درسی در سراسر كشور تدریس می شود. اما در كشورهایی نظیرانگلستان،استرالیا، زلاندنو، آمریكا و سوئد به كارگیری كتاب های درسی غیرمتمركز است؛ به این روش كه معمولا یك برنامه ی ملی درسی اعلام می شود كه هدف های آن روشن است و مدارس می كوشند به هدف های برنامه ی ملی نزدیك شوند و هیچ الزامی وجود ندارد كه از یك كتاب درسی واحد برای رسیدن به این هدف ها كمك بگیرند. در اغلب اوقات، ممكن است معلم از بین منابع زیادی كه وجود دارد منابعی را گزینش نموده و و در اختیار دانش آموزان قرار دهد؛ به عبارت دیگر، معلم حق دارد متنی كه می خواهد تدریس كند، خود برگزیند ( آهنگری، 1383).

استفاده از تك‌كتاب درسی از مشخصه‌های نظام آموزشی برنامه‌مدار است. در این نظام به دلیل اتكای صرف دانش‌آموزان و معلمان به کتاب‌های درسی، دامنه معلومات و دانش آنان محدود می‌شود و لذا مطالعه خارج از کتاب‌های درسی می‌تواند به تثبیت و تعمیق مطالب آموخته شده در كلاس درس منجر شود. فانی (1379) با اشاره به اینكه کتاب‌های درسی هر چقدر جامع و كامل باشد باز هم نمی‌توانند شامل تمامی مطالب علمی مورد نیاز دانش‌آموزان باشند تصریح می‌كند كتاب کمک آموزشی، دانش‌آموز را به فعالیت و تحقیق بیشتر وادار می‌كند و مطالب علمی را بیشتر از حد كتاب به دانش‌آموز آموزش می‌دهد. همچنین قوه تفكر، استدلال و جامع‌نگری او را تقویت می‌كند و از حل مسائل كتاب‌ها خودداری كرده و راه‌حل‌های متفاوت را فرا روی دانش‌آموز قرار می‌دهد.

اهمیت و نقش کتاب‌های کمک آموزشی بر كسی پوشیده نیست. کتاب‌های کمک آموزشی را می توان تسهیل كننده یادگیری و آموزش به شمار آورد. حسینی (1379) درباره نقش و جایگاه اساسی کتاب‌های کمک آموزشی در فرآیند یادگیری و یاددهی معتقد است:" اگر یك بسته آموزشی در اختیار دانش آموزان، اولیاء و مربیان قرار دهیم، در آن بسته می توانیم كتاب کمک آموزشی را تعریف كنیم، تا همه برای تسهیل انتقال دانش، با تثبیت دانش در دانش آموزان و با ایجاد انگیزه علمی از آن استفاده كنند. "