سمینار اصول جانمایی واحدهای فرایندی

الف) ویژگیها و کیفیتهای مورد نیاز در طراحی چیده مان کارخانه.

ب) چیده مان کارخانه در مرحله ی طراحی مفهومی.

ج) چیده مان کارخانه در مرحله ی طراحی پایه و طراحی تفصیلی.

مهارتها و کیفیتهای بایسته، برای طراحی و چینش بهینه ی واحدها و تجهیزات یک کارخانه مورد نیاز "طراح"

است:

1 - شناخت کافی از فرآیند کارخانه و چگونگی کارکرد هر واحد )در مرحله ی طراحی مفهومی( و کارکرد تجهیزات

و پکیجها )در طراحی پایه و تفصیلی(:

در توضیحاتی که بیان خواهد شد، توضیح داده می شود که جانمایی یک کارخانه در فازهای مختلف پروژه، پیش

نیازهای متفاوتی دارد، مثلا در طراحی مفهومی، اینکه کارکرد فلان Heat Exchanger چگونه می باشد یا چه

فضاهای دسترسی برای بهره برداری یا تعمیرات نیاز دارد، چندان مهم نیست. در آغاز عمر پروژه، یعنی زمانی که

طراحی مفهومی آن در حال انجام می باشد، طراح باید به صورت کلی، به واحدها )اعم از فرآیندی و یوتیلیتی( و

پکیجهای موجود در آنها توجه نماید. از سوی دیگر، آنچه که مسلم است، طراح، هرگز نمی تواند به اندازه ی مهندسین فرآیند، در امر فرآیند و پروسس پروژه دارای اطلاعات باشد و شایسته است با بخش فرآیند در ارتباط نزدیک و تنگاتنگ باشد و از توصیه های آنها خود را بی نیاز نداند. ) بویژه در پروژه هایی که طراح پیشتر از آن، تجربه ی انجام آن را نداشته باشد(

2 - بهره گیری از دیدگاه های درست اقتصادی برای کاهش هزینه های نصب، ساخت، بهره برداری و تعمیرات و

نگهداری کارخانه: یک طراح ماهر، در جانمایی یک کارخانه بیشترین تلاش را می نماید تا هزینه های اجرای پروژه به کمترین حد خود برسد. در ادامه پارامترهایی برای طراحی کارخانه معرفی می شوند که بکارگیری درست آنها می تواند باعث کاهش هزینه های اجرا، بهره برداری و تعمیرات کارخانه شود.

-3 آگاهی از چگونگی و ترتیب مراحل نصب و ساخت کارخانه:

برای یک طراح حیاتی است که نحوه ی نصب تجهیزات بزرگ کوچک را بشناسد و بسیار مهم است که ترتیب اجرا و خرید تجهیزات و ساختمانها را پیش از طراحی تجربه کرده باشد تا ایرادات احتمالی را که در حین اجرای پروژه ممکن است پیش بیاید را قبل از وقوع پیش بینی و برطرف نماید. برای توضیح پیرامون این بند به یک تجربه ی واقعی نگاهی کوتاه می اندازیم: چند سال قبل برای یک مشاوره ی تخصصی به شرکتی که در سلفچگان قم، مشغول اجرای یک پروژه ی بی سابقه )تا کنون این پروژه در ایران اجرا نشده بود( دعوت شدم، پس از انجام مشاوره، نگاهی به Plot Plan طرح انداختم و نکته ی ابهام برانگیزی توجهم رو جلب کرد. از مدیر مهندسی در خصوص ارتفاع، وزن و زمان ساخت دو رآکتور بزرگ که پیرامون آن، از یک سو به برخی از تجهیزات و پایپ رکها محدود شده بود و از سوی دیگر، به یک اختلاف ارتفاع 10 - 15 متری، سوال پرسیدم. معلوم شد که وزن هر یک از تجهیزات 40 تن و ارتفاع آنها حدود 25 متر بود. از آنجا که زمان ساخت تجهیزات، خیلی طولانی ) Long Lead Item ( بود، طبیعتاً این رآکتورها، پس از سایر تجهیزات دیگر و تکمیل شدن ساختمانها و سازه ها به سایت می رسیدند. برای نصب این رآکتورها، بدلیل شرایط و چیده مان تجهیزات پیرامونی، نیاز به جرثقیل های بوم خشک تناژ بالا بود و از آنجا که دسترسی به این جرثقیلها در مناطق مرکزی کشور، زمان و هزینه ی زیاد و غیر ضروری را به پروژه تحمیل میکرد، )با احتساب زمان حمل جرثقیل و مونتاژ و سپس دمونتاژ آن سه یا چهار هفته زمان نیاز داشت و از روز حرکت جرثقیل از مبدا که معمولا از کشورهای حاشیه ایی خلیج فارس می باشند کرایه محاسبه می شود( به ایشان توصیه شد، که چیده مان کارخانه به نحوی تغییر یابد که برای نصب رآکتورها، از جرثقیلهای سبکتری بتوان استفاده نمود زیرا اگر جرثقیل به تجهیز به اندازه ی کافی نزدیک باشد زاویه ی بازوی آن به نسبت خط افق بیشتر شده و در نتیجه، کار نصب، ساده تر و با جرثقیلهای بوم متحرک و سبک تر انجام می شود. بلافاصله با تغییرات نقشه Plot Plan ، رآکتورها به محل مناسب دیگری جابجا شدند. دقت شود که پروژه در مرحله ی طراحی پایه بود و این جابجایی بسیار بسیار ساده و ارزان و تنها با صرف چند ساعت مهندسی بیشتر، انجام پذیرفت.

4 - بهره گیری از کدها، دستورالعملها و نرم افزارهای شبیه ساز ایمنی برای چیده مان واحدها و تجهیزات و یا

اصلاح فواصل بین واحدها، ساختمانها و تجهیزات:

هر چند که این موضوع کاملا بدیهی و واضح است، ولی در خصوص این بند به هنگام ورود به مرحله ی طراحی

Plot Plan در طراحی پایه و تفصیلی توضیحات بیشتری ارایه می شود.

-5 ایجاد هماهنگی و همچنین "مدیریت متمرکز" میان دیسیپلینهای تخصصی برای استقرار تجهیزات، خطوط،

جاده ها و کابلها در زیر زمین، سطح آن و یا در ارتفاعات بالاتر از سطح زمین. برای دستیابی به این مهم، نیاز است که طراح شخصیت قوی و برو نگرایی داشته باشد تا در جریان جلسات هماهنگی با سایر دیسیپلینهای کاری بتواند بصورت فنی، نقش هدایت و هماهنگ کنندگی ذاتی طراحی را بدرستی ایفا نماید.

در شرکتهای مشاور باتجربه، محور بودن طراح کارخانه برای چیده مان تجهیزات و ساختمانها بدیهی می باشد،

ولی نگارنده شاهد بوده است، در سازمانهایی که تجربه ی طراحی کارخانه های صنعت نفت و گاز و پتروشیمی را

نداشته اند، برخی از دیسیپلینهای تخصصی مانند گروه سازه و ساختمان، با تصور اینکه ساختمانها به گروه پایپینگ ارتباطی ندارد، خود اقدام به جابجایی چند متری ساختمانها کرده بودند.

6 - بهره گیری از نرم افزار اتوکد: در این پیوند، بجز آشنایی و تسلط بر دستورات و تکنیکهای معمول نرم افزار