كاربرد های سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهرسازی و مدیریت شهری

مقدمه

دنیای امروز دنیای اطلاعات و مدیریت بهینه آنها می باشد. از آنجا كه قسمت عمده ای از تصمیمات اخذ شده توسط مدیران و برنامه ریزان در پروژه های مختلف عمرانی و محیطی به نوعی به مكان و موقعیت خاصی مربوط و منتخب می باشند و در واقع ماهیتی مكان مرجع دارند، لذا وجود اطلاعت جغرافیایی دقیق و مطمئن و بهنگام و نیز مدیریت بهینه آن از موضوعات بسیار اساسی در موقعیت این تصمیمات و اجرای آنان می باشد. با روی كار آمدن كامپیوتر، روند تجزیه و تحلیل و تركیب اطلاعات جغرافیایی وارد مرحله نوینی شد و شكل تكامل یافته آن امروزه به نام  سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS ) شناخته می شود.

سیستم اطلاعات جغرافیایی علم فن و هنر مدیریت اطلاعات جغرافیایی می باشد كه مدیران، برنامه ریزان و متخصصان را قادر می سازد تا در زمینه اخذ ، ذخیره سازی، بهنگام سازی، بازیافت، پردازش، نمایش و كاربرد اطلاعات مكان مرجع در فرمت های متنوع متنی، گرافیكی و رقومی در مقیاس های متناسب پرداخته و اطلاعات مفید و مورد نیاز را برای مدیریت بهینه منابع و امكانات را فراهم نماید.بطور كلی می توان گفت سیستم اطلاعات جغرافیایی یك سیستم كامپیوتری است كه چهار قابلیت اساسی را در رابطه با داده های مكان مرجع فراهم می آورد:

• ورودی داده ها
• مدیریت داده ها كه عبارت ایت از ذخیره و بازیابی داده ها
• پردازش و تجزیه وتحلیل داده ها
• خروجی داده ها

كاربرد های  سیستم اطلاعات جغرافیایی

سیستم های اطلاعات جغرافیایی قابلیت استفاده در زمینه های بسیاری ازعلوم و فنون مختلف را دارست ، اما بطور كلی كاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی به دو طبقه اصلی تقسیم بندی شده است.

• كاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی درگرایش شهر و شهرسازی.
• كاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی گرایش آب و خاك .

در هر یك از این طبقات زیر شاخه های متعدد دیگری وجود دارند كه می توان به موارد زیر اشاره نمود.

كاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی درگرایش شهر و شهرسازی:

1- سیستم اطلاعات جغرافیایی تاسیسات زیربنایی شهری:

• سیستم اطلاعات جغرافیایی شهرداری ها
• سیستم اطلاعات جغرافیایی شبكه های آب
• سیستم اطلاعات جغرافیایی شبكه های فاضلاب
• سیستم اطلاعات جغرافیایی تاسیسات برق
• سیستم اطلاعات جغرافیایی تاسیسات مخابرات
• سیستم اطلاعات جغرافیایی شبكه های گاز
• سیستم اطلاعات جغرافیایی اطلاعات كاداستر

2- سیستم اطلاعات جغرافیایی مدیریت شهری:

§      سیستم اطلاعات جغرافیایی ترافیك

• سیستم اطلاعات جغرافیایی جمع آوری زباله های شهری
• سیستم اطلاعات جغرافیایی فضای سبزو...

-3كاربردهای سیستم اطلاعات جغرافیایی گرایش آب و خاك:

• سیستم اطلاعات جغرافیایی اقلیمی
• سیستم اطلاعات جغرافیایی منابع آب و ...

با توجه به این كه موضوع بحث در این مقاله كاربرد سیستم های اطلاعات جغرافیایی در شهرسازی است تنها در این باره بحث خواهد گردید و از بقیه كاربرد ها صرفنظر می گردد. 

 كاربرد های سیستم اطلاعات جغرافیایی در شهرسازی

 امروز یكی از مسائل عمده شهر های كشور ، نبود مدیریت واحد شهری و فقدان هماهنگی بین سازمان های مختلفی است كه در امور مختلف شهروندان نقش دارند و در این ناهماهنگی ها ، شهروندان بیشترین ضرر را متحمل می شوند. بدین منظور باید كلیه اطلاعات مرتبط به شهر ها در یك سیستم اطلاعاتی و در كنار هم مورد استفاده قرار بگیرند تا تصمیم گیری بهتری انجام پذیرد.برای جمع آوری ،ذخیره ، بازیابی و تجزیه وتحلیل اطلاعات با حجم زیاد ، و در یك كلام آسان سازی مدیریت شهری ، تنها راه حل ممكن استفاده از ابزارها و فن آوری روز است و سیستم اطلاعات جغرافیایی یكی از سیستم هایی است كه در زمان حاضر از ابزار های مهم مدیریت شهری در كشور های پیشرفته به شمار می رود.اگر تا امروز برنامه ریزی ها و تحلیل ها در سازمان ها و نهاد های مختلف هفته ها و ماه ها طول می كشید ، با این سیستم می توان از دوباره كاری ها كاست و با استفاده از اطلاعات صحیح و به روز ، برنامه ریزی دقیق تری انجام داد.

سیستم های اطلاعات جغرافیایی كه در جهت  سازمان های شهری و شهرداری ها طراحی می گردند ، غالباً با ساختار یك سیستم اطلاعات ملكی (LIS) طراحی می شوند.

سیستم اطلاعات ملكی (LIS) نوع خاصی از سیستم اطلاعات جغرافیایی بوده و شامل اطلاعات مربوط به مالكیت زمین ها می باشد. پایگاه داده ها در یك سیستم اطلاعات ملكی شامل لایه های مختلفی از داده ها مانند شبكه خیابان ها ، موقعیت و اطلاعات توصیفی مربوط به قطعات ملكی ، شبكه های خدماتی  مانند شبكه آب و فاضلاب می باشد.

• داده های ورودی شامل نقشه ها، عكسهای هوایی، مشاهدات زمین و گزارش های نوشتاری.
• نگهداری داده ها كه شامل اطلاعات گرافیكی و مشخصه های توصیفی است.
• بازیابی داده های گرافیكی و توصیفی .
• مدل سازی و تجزیه و تحلیل داده ها.
• خروجی داده ها شامل نقشه ها، چارت ها و گزارش ها.

در فلوچارت زیر ساختار یك سیستم اطلاعات جغرافیایی شهری و همچنین داده های مورد نیاز نشان داده شده است.