گویش ها و لهجه ها در فارس

گویش‌های زبان فارسی در استان فارس

گویش‌های زبان فارسی بخشی از میراث ماندگار فارسی به شمار می‌آید كه در مناطق مختلف استان فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد و به رغم آنكه در گذر تاریخ دستخوش تغییرات گسترده قرارگرفته اما در برخی از مناطق این گویش ها همچنان كاربرد دارد.

به گزارش خبرنگار ایرنا،به طور كلی می‌توان گفت آمیختگی گویش‌هاولهجه ها دراستان فارس موجب شده‌است كه‌نوع گفتار در این استان بسیار فراوان و متنوع باشد و اگر بگوییم به ازای هرشهریا روستای موجود در این استان، نوعی گویش و لهجه‌خاص وجودداردكه در برخی موارد شباهت‌ها و در پاره‌ای موارد اختلافاتی با هم دارد، سخنی به گزاف نگفته‌ایم.

اگراین تقسیم‌بندی را قدری كلی تر و بسته تر ببینیم باید گفت هر شهرستان استان فارس دارای نوعی گفتارخاص وگویشی از زبان فارسی است به طوری كه مثلا اصطلاحاتی كه‌درشهرستان جهرم‌وروستاهای آن در جنوب فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد با واژه‌ها و اصطلاحاتی كه درشهرستان كازرون و روستاهای آن در غرب فارس مورد استفاده قرار می‌گیرد، متفاوت است.

در برخی ازمناطق استان فارس گویش‌های خاص آنقدر توسعه یافته و غنی شده است كه‌به‌اعتقاد اهالی این مناطق باید نوع گویش آنان را زبانی دیگر نامید، این موضوع در شهرستان لارستان در جنوب استان فارس به وضوح قابل رویت است طوری كه بسیاری از صاحبنظران گویش لارستانی را زبانی مستقل از زبان فارسی می دانند كه دارای دستور زبان ویژه است.

در عین حال كلمات و واژه‌های این نوع زبان‌ها كه در شهرستان‌هایی مانند خنج و كازرون نیز در بین مردم رواج دارد بسیار شبیه به واژگان فارسی است و یك فردفارسی زبان اگر چه نتواند به این زبان گفت و گو كند اما در مقابل فردی كه به آن سخن می‌گوید می‌تواند مفاهیم كلی را دریابد.

برخی ازاهالی مناطق استان فارس ازجمله شهرهاو روستاهایی در شهرستان‌های آباده، مرودشت و كازرون واژهایی در گفتار و نوشتارهای خودبه كار می‌برند كه واژه‌های اصیل زبان پهلوی و زبان ایران باستان است و نیاكان ما افزون بر دو هزار و پانصد سال قبل این واژه‌ها را در گفت و گوهای خود به كار برده اند.

شهر سیوند در ‪۵۵كیلومتری شمال شیراز كه در محدوده شهرستان مرودشت قرار دارد و روستای گاوكشك و برخی دیگر از روستاها در شهرستان كازرون از جمله مناطقی است كه واژه‌هایی از زبان ایران باستان هنوز در آن متداول است.

شیراز به عنوان مركز استان فارس نیز دارای نوع گفتار و گویش خاص از زبان فارسی است، تنوع گویش فارسی در این شهر به حدی است كه می‌توان گفت گویش ساكنان شرق این شهر با گویش ساكنان شمال یا غرب این كلان شهر متفاوت است.

برخی ازمردم شیراز ازجمله‌ساكنان محله‌های سعدی،پودنك،قصردشت و گودعربان دارای مفاهیم بسیار عمیق در گویش‌های خود هستند كه درعین حال كه بر گرفته از زبان فارسی است اما به دلیل مخفف شدن كلمات به نوعی گویش متفاوت تبدیل شده است.

اگربخواهیم درتقسیم بندی گویش زبان فارسی در شیراز نوعی مرزبندی رعایت كنیم باید زبان و گویش‌های فارسی در این شهر را به سه قسمت شیرازی شرقی، شیرازی مركزی و شیرازی شمال غرب تقسیم كرد.

بر اساس مستندات تاریخی از زمان آل بویه تا دوره قاجار فقط یك گونه گویش شیرازی در این شهر وجود داشته است این گویش كه اكنون به عنوان گویش اصیل شیرازی شناخته می‌شود در میان ساكنان مناطقی از مركز و شمال غرب شیراز رواج دارد و معمولا محلات بافت قدیم شیراز كه ساكنان آن شهروندان قدیمی شیراز هستند به این نوع گویش سخن می‌گویند.

گویش‌های دیگر در شیراز به علت مهاجرت برخی از مردم از سایر مناطق به این شهر در شیراز رواج یافته است ، برخی از محلات مناطق شرق شیراز اكنون به این نوع گویش صحبت می‌كنند و اگر چه واژه‌های زبان فارسی در این نوع گویش باواژه‌های زبان فارسی درگویش شیرازی مركزی مشابه است اما تفاوت‌هایی نیز در گفتار می‌توان دید.

شهروندانی كه در مناطق شرق و شمال شرق شیراز زندگی می‌كنند برای ادای كلمات از نوعی گویش شیرازی كه غلیظ تر از گویش شیرازی مركزی است استفاده می كنند و در تخفیف كلمات سعی می‌كنند كلمات را بیشتر مخفف نمایند.

علت اصلی تفاوت در گویش شیرازی به ساختار جمعیتی شیراز ، تاثیرگذاری مشاغل ، تاثیر مهاجرت ، نزدیكی به روستاهای همجوار و مسایل اینچنین باز می گردد، در گویش شیرازی عامیانه به علت اینكه ارتباط با دیگر نقاط بیشتر بوده این نوع تاثیرگذاری ها نیز بیشتر است.