بحران ملی آلودگی منابع آب و سیاستهای دولت برای مقابله با بحران

مقدمه. 3 

بخش اول: درآمدی بر آلودگی آب.. 5 

1. آلاینده­های آب و تأثیرات آنها بر حیات انسان. 5

2. آلودگی آب، فراتر از یك مسئله‌ی ساده 10

3. آلاینده­های صنعتی آب.. 16

4. تاثیر فعالیتهای‌ كشاورزی‌ بر كیفیت‌ آبهای‌ سطحی‌ و زیرزمینی‌ 16

بخش دوم:  دامنه‌ها و پیامدهای بحران.. 23 

1.تهران، شهر بی دفاع. 23

2.كارون، یادگار ایرانی.. 43

3.آلودگی نفتی روستای اسماعیل‌آباد شهر ری، یك قدم تا پایتخت.. 57

4. زاینده‌رود، رود مرده 64

5. خزر زیبا، میان مرگ و زندگی.. 66

6.مشهد: آیا آب آلوده است؟. 78

7. سد قشلاق، زیبای آلوده 87

8. رودخانه‌ها، شریانهای حیات.. 90

9. تمام ایران، سرای من است. 105

بخش سوم: قانونهای بسیار، ضمانت اجرایی اندك... 124 

1. آیین نامه­ی جلوگیری از آلودگی آب (مصوب18/2/1373) 124

2.آیین‌نامه‌ی بهداشت محیط، مصوب هیأت دولت.. 129

3. متن كامل كنوانسیون حفاظت از محیط زیست دریای خزر. 133

4. قطعنامه­ی هفدهمین كنگره­ی بین المللی آبیاری و زهكشی اسپانیا - گرانادا 148

5. آیین‌نامه­ی اجرایی ماده 134 قانون برنامه سوم توسعه. 149

بخش چهارم: چه كرده‌ایم؟چه بایدكرد؟. 152

1. تشكیل كمیته­ی كشوری حفاظت از رودخانه­ها، میراث طبیعی بی­جان را نجات  می­دهد. 152

2. بررسی تخلف سازمانهای مسئول حفاظت از رودخانه­ها در مجلس... 154

3. حفاظت از رودخانه­های كشور متولی مشخصی ندارد. 155

4. طرح مجلس برای جلوگیری از آلودگی.. 157

5. نشست مشترك مدیران آب منطقه­ای مازندران و گلستان با قضات به منظور بررسی راهكارهای حفاظت از انفال عمومی   158

6. ایران عضو دائم منابع زیست محیطی خزر شد. 158

7. ‌آموزش خانه به خانه‌‌ی  مقابله با آلودگی آب، طرح اداره­ی كل حفاظت محیط زیست استان اصفهان. 159

8. دفتر بررسی آلودگی آب و خاك، گامی به جلو. 162

9. الگوی ارزیابی زیست محیطی كارخانجات فولاد تدوین شد. 163

10. پالایشگاه تهران بیش از 200 میلیارد ریال جریمه شد. 165

11. اجرای پروژه­ی جمع آوری فاضلاب روستاههای اطراف شهر تهران. 166

12. عملیات اجرایی شش واحد تصفیه خانه­ی فاضلاب تهران آغاز می­شود. 166

نتیجه­گیری.. 168

فهرست منابع و مأخذ.. 169

مسأله­ی آلودگی یكی از مهمترین و حادترین مسائل ناشی از تمدن انسانی در جهان امروز به شمار
 می­رود؛ چرا كه از اعماق چند هزار متری زمین گرفته تا معادن، آبهای تحت الارضی، بیوسفر، تروپوسفر و حتی در داخل هواپیماهای بلند پرواز و جو خارجی زمین، چرخه و سیستم حیات را مورد تهدید قرار داده­است. مولكول آلاینده­ای كه امروزه از كارخانه یا منبع آلوده كننده­ی دیگری مثلاَ در اروپا، وارد محیط می­شود، اگر تجزیه نشود یا تغییر شكل ندهد، احتمالاَ بعد از چندی می­تواند در
ریه­ی انسانهایی كه در قلب جنگلهای آفریقا یا دشتهای وسیع آسیا زندگی می­كنند وارد شود.

آلودگی برای افراد مختلف مفهوم و معنی متفاوتی دارد. مردم معمولی ممكن است تحریك چشم ناشی از یك گاز یا آب­آلوده را آلودگی به حساب آورند. برای كشاورزی كه یك عامل به گیاهان یا حیواناتش آسیب می­رساند آلودگی محسوب می­شود؛ اما هرگاه بخواهیم تعریف جامع و كلی و در عین حال ساده و همه فهمی برای آلودگی محیط زیست در نظر بگیریم چنین می­توان گفت كه آلودگی محیط عبارت است از «وجود یك یا چند ماده­ی آلوده كنند در محیط زیست به مقدار و مدتی كه كیفیت یا چرخه­ی طبیعی را به­طوری كه مضر به حال انسان یا حیوان، گیاه و یا آثار و ابنیه باشد، تغییر دهد. به بیان ساده­تر هرگاه ماده یا موادی بیگانه با غلظتی خاص وارد عناصر محیطی شوند و تعادل طبیعی آنها را بر هم بزنند صحبت از آلودگی می­شود.»

اینکه جهان کنونی با بحران محیط زیست روبه­رو است، مسئله­ی تازه­ای نیست که اینجا از آن صحبت شود. کتابها و مقاله­های بسیاری روزانه در سراسر جهان منتشر می­شود که هشدار دهنده­ی این مسئله است. در کشور ما هم تا کنون کتابهای زیادی منتشر شده، مقاله­های زیادی منتشر شده و روزنامه­ها و نشریات بارها و بارها به این نکته­ی مهم پرداخته­اند که تکرار آن اینجا ضرورتی ندارد و از موضوع بحث دور است. چیزی که حائز اهمیت است و کارشناسی تخصصی می­طلبد این است که به طور ویژه در ایران برای مقابله با این آلودگیها چه اقداماتی شده است؟ سازمانهای متولی محیط زیست تا
چه اندازه توانسته­اند در این راستا موفق عمل کنند و باری از آلودگی روزافزون محیط زیست ایران را بردارند؟ آن هم در کشوری که با بحران محیط زیست روبه­رو است و این را همه می­دانند؛ حتی عموم مردم، هرچندکه این مطلب را ابتدایی درک کرده باشند؛ چه اینکه مردم ایران هر روز شاهد آلودگیهای بسیاری هستند؛ از آلودگی هوای شهرها گرفته تا طعم بد آبی که استفاده می­شود. طراوت جنگلها و رودخانه­ها و دریاهای زیبای ایران از بین رفته و مردم به طور فزاینده­ای با این بحران روبه­رو هستند و شاید وقت آن رسیده باسشد که صراحتاٌ اعلام شود اگر فکری به حال این معضل نشود  آلودگی همچون یک بمب ساعتی عمل می­کند و بالاخره روزی منفجر می­شود و آنگاه تمام سازمانهایی که خود را مدافع این مهم می­دانند باید پاسخگو باشند.