مقاله مروری بر وضعیت بیوتكنولوژی در جهان

مقاله مروری بر وضعیت بیوتكنولوژی در جهان

رشد سریع جمعیت و محدودیت منابع، نسل بشر را با خطر گرسنگی و كمبود امكانات بهداشتی مواجه نموده است. بر اساس گزارشات سازمان ملل، 800 میلیون نفر از جمعیت جهان (14 درصد) دچار فقر غذایی هستند كه تا سال 2020 به یك میلیارد نفر خواهند رسید. اما تحولات گسترده علمی و تكنولوژیك جهان در قرن بیستم، به خصوص در حوزه فناوری زیستی (بیوتكنولوژی)، امروزه امیدهای فراوانی را در دل دولتمردان كشورهای جهان ایجاد كرده است. بیوتكنولوژی و فناوری ژن با ارایه مسیرهای راهبردی، این امید را به‌وجود آورده‌اند كه می‌توان جهان را از كابوس فقر و گرسنگی رها ساخت و امنیت غذایی و بهداشتی را برای جهانیان به ارمغان آورد.

بر اساس پیش‏بینی‏های بسیاری از متخصصین و صاحب‌نظران از جمله انجمن بین‏المللی علم و توسعه، جمعیت جهان در سال 2050 به 11 میلیارد نفر خواهد رسید و میزان تولیدات غذایی باید در آن زمان به سه برابر مقدار كنونی افزایش یابد كه بدون فناوری زیستی میسر نخواهد بود (رجوع شود به: ضرورت بكارگیری فناوری‌های نوین در تأمین غذایی). دستاوردها و تحولات بزرگی كه طی نیمه دوم قرن بیستم (از اواسط دهه 1970 میلادی) در حوزه علوم زیستی بوقوع پیوست، نویدبخش توانمندی‌های جدیدی در این عرصه بود. فناوری زیستی و از جمله مهندسی ژنتیك یا فنون دی‌ان‌آی نوتركیب، می‌تواند در جهت بهره‏وری بیشتر از منابع زیستی، حفظ محیط‏زیست و در نتیجه توسعه پایدار مؤثر واقع شود.

بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند سده بیست و یكم، قرن حاكمیت و شكوفایی فناوری زیستی است. به مدد این فناوری نوین، پتانسیل قابل توجهی در علوم زیست‏شناسی پایه، صنایع كشاورزی، فرآوری غذایی، دارو و صنایع شیمیایی پدید آمده است. بیوتكنولوژی یك علم نوین و صنعت استراتژیك، كلیدی و سریع‌الحصول می‌باشد كه می‌تواند به صورت گسترده در جهت نیل به هدف توسعه پایدار ملی و بین‌‌المللی استفاده شود.

بسیاری از كشورهای صنعتی و در حال توسعه جهان و از جمله آمریكا، ژاپن، كانادا، آلمان، انگلیس، فرانسه، ژاپن، كره‌جنوبی، هند، چین، تایوان و كوبا از اوایل دهه 1980 میلادی، این فناوری را به‌عنوان اولویت ملی و یكی از چند مورد فعالیت‏های استراتژیك شناخته‏اند و برای حمایت و گسترش آن، برنامه ملی تدوین نموده‏اند و بیوتكنولوژی را محور توسعه نوین قلمداد كرده‌اند. این كشورها با درك صحیح از توانمندی‌های فناوری زیستی توانسته‌اند سیاست‌های اصولی و برنامه‌ریزی مناسب برای سرمایه‌گذاری جدی در جهت تحقیق و توسعه هدفمند این فناوری انجام دهند. اكنون بسیاری از این كشورها از توانمندی‌ها و ارزش افزوده بسیار بالای این فناوری در اقتصاد خود بهره‌برداری می‌نمایند. آمریكا، ژاپن و كانادا از بزرگترین سرمایه‌گذاران در تحقیق‌وتوسعه صنعتی بیوتكنولوژی به شمار می‌آیند و ژاپن از رقبای اصلی آمریكا در این زمینه محسوب می‌شود. حتی كشورهای جنوب صحرای آفریقا كه از محروم‌ترین كشورهای جهان هستند، طرح‏ها و برنامه‏هایی را برای استفاده از این فناوری آغاز كرده‏اند.