تحقیق زندگی نامه و اشعار مهدی اخوان ثالث

*تحقیق زندگی نامه مهدی اخوان ثالث*

مهدی اخوان ثالث

  كامیار عابدی‌       

  برگرفته از: دانشنامه ادب فارسی   

  اَخَوانِ ثالِث‌، از شاعران‌ معاصر، متخلّص‌ به‌ «م‌..امید» در سال‌ 1307ش‌، در مشهد، به‌ دنیا آمد. پدرش‌، كه‌ یزدی‌تبار بود، شغل‌ عطّاری‌ و طبابت‌ با داروهای‌ گیاهی‌ داشت‌. اخوان‌ ثالث‌ تحصیلات‌ ابتدایی‌ و متوسّطه‌ را در زادگاهِ خود به‌ پایان‌ رسانید. هرچند، دلبستة‌ موسیقی‌ و شعر بود، امّا گرایش‌ تحصیلی‌ فنّی‌ و حرفه‌ای‌ را برگزید و در رشتة‌ آهنگری‌ هنرستان‌ مشهد درس‌ خواند (كاخی‌، ص‌27). سپس‌ به‌ تهران‌ آمد و، علاوه‌ بر كار در مطبوعات‌، در مدارس‌ ورامین‌ و تهران‌ به‌ تدریس‌ پرداخت‌. در تهران‌، به‌ فعّالیّتهای‌ سیاسی‌ خود، كه‌ از مشهد آغاز شده‌ بود، ادامه‌ داد. پس‌ از كودتای‌ 28 مرداد 1332.ش‌ دستگیر شد و در حدود یك‌ سالی‌ را در زندان‌ به‌ سر برد. پس‌ از رهایی‌ از زندان‌، در بخش‌ ادبی‌ چند روزنامه‌ و مجلّه‌، مؤسّسة‌ «گلستان‌ فیلم‌» (به‌ مدیریت‌ ابراهیم‌ گلستان‌) و سرانجام‌، رادیو تهران‌ به‌ نگارش‌ و ویرایش‌ ادبی‌ مشغول‌ شد. در نیمة‌ دهة‌ 1340ش‌، باردیگر، این‌بار به‌ اتّهامی‌ غیرسیاسی‌، به‌ زندان‌ افتاد. امّا پس‌ از شش‌ ماه‌ آزاد شد. در اواخر همین‌ دهه‌، برای‌ كار در تلویزیون‌ آبادان‌ به‌ آن‌ شهر رفت‌. تا سال‌ 1353ش‌،در خوزستان‌ زیست‌ و برنامه‌هایی‌ با نام‌ «دریچه‌ای‌ بر باغ‌ بسیار درخت‌» در زمینة‌ ادبیّات‌ فارسی‌ تهیّه‌ كرد (جلالی‌ پندری‌، ص‌448). به‌ سال‌ 1353، دختر جوانش‌، لاله‌، را از دست‌ داد. پس‌ از آن‌، به‌ آبادان‌ بازنگشت‌. مدّتی‌ كوتاه‌ در بنیاد فرهنگ‌ ایران‌ (زیرنظر پرویز ناتل‌ خانلری‌) كار كرد. امّا كاری‌ كه‌ در آن‌ سازمان‌ برعهده‌اش‌ بود (تصحیح‌  دیوان‌  ناصر بخاری‌ یا بخارایی‌) به‌ پایان‌ نرسید. در سالهای‌ 1357ـ.1358ش‌، مدّتی‌ به‌ تدریس‌ ادبیّات‌ معاصر (و نیز شعر دورة‌ سامانی‌) در دانشگاههای‌ تهران‌، ملّی‌ (شهید بهشتی‌ بعدی‌) و تربیت‌ معلّم‌ پرداخت‌. در سالهای‌ 1358ـ1360ش‌، در مقام‌ سرویراستاری‌، در سازمان‌ انتشارات‌ و آموزش‌ انقلاب‌ اسلامی‌ (فرانكلین‌ پیشین‌) فعّالیّت‌ داشت‌. امّا از سال‌ 1360ش‌ تا پایان‌ عمر، از همة‌ شغلهای‌ دولتی‌، بی‌حقوق‌، بركنار شد (كاخی‌، ص‌29).

  اخوان‌ ثالث‌ در طول‌ عمر شصت‌ و دو ساله ‌اش‌ (هرچند سیمای‌ شاعر، دست‌ كم‌، ده‌سالی‌ او را پیرتر نشان‌ می‌داد)، تنها یك‌ بار به‌ خارج‌ از ایران‌ سفر كرد و به‌ دعوت‌ چند مؤسّسة‌ فرهنگی‌ جهانی‌ و گروهی‌ از ایرانیان‌ ساكن‌ در اروپا به‌ شعرْخوانی‌ پرداخت‌: آلمان‌، انگلستان‌، دانمارك‌، سوئد، نروژ، فرانسه‌. اندكی‌ پس‌ از بازگشت‌، در چهارم‌ شهریور 1369ش‌، در بیمارستان‌ مهر تهران‌ درگذشت‌. پیكرش‌ را به‌ توس‌ بردند، و در كنار آرامگاه‌ حكیم‌ ابوالقاسم‌ فردوسی‌، به‌ خاك‌ سپردند (همان‌، ص‌29ـ30).

  مهدی‌ اخوان‌ ثالث‌ یكی‌ از برجسته‌ترین‌ شاگردان‌ نیما یوشیج‌ *  بود.