مقاله حبسیه نویسی در ادبیات فارسی

*مقاله حبسیه نویسی در ادبیات فارسی *

حبسیه نویسی یا ادبیات زندان گونه ای از ادبیات است كه در آن خاطرهی دورهی سیاه زندان و رنج و مصائب مردان پاكباخته و ماجراجو، در میان دیوارهای محصور و تاریك ، به شیوهای مؤثر توصیف میشود.در حبسیه ها یاد وخاطره ایام حبس و روحیات و احوال ذهنی نویسنده منعكس می شود،.در حبسیه نویسی ،نویسنده یا شاعر به توصیف فضای اختناق زده زندان و حالات شخصی و درونی زندانیان و رنج و عذاب هایی كه در زندان متحمل میشوند میپردازد و اغلب با زبانی مستقیم و توصیفی گفت و گوها و شایعات مربوط به عفو عمومی و آرزوها و خیال بافیهای دور و دراز زندانیان را بیان می كند.

معروفترین حبسیه سرای ادبیات فارسی مسعود سعد سلمان است كه در حقیقت نامور ترین شاعر عصر دوم غرنوی است.شهرت او در گرو حبسیه های اوست . حبسیه او غم انگیز و درعین حال جذاب و گیراست.از دیگر بزرگان این نوع از ادبیات می توان از بزرگ علوی نام برد. وی از بنیانگذاران داستان نویسی سیاسی ایران است كه به زندان رضا شاه هم افتاده بود. و در آن دروان به حبسیه نویسی و شكایت از اوضاع زندان و مشكلات و سختی هایی كه در دوران زندان تحمل كرده است پرداخت .علوی مبدع حبسیه نویسی معاصر یا ادبیات زندان است، آثاری مانند ورق پاره های زندان و نامه ها ، از او در زمینه حبسیه نویسی است.

نمونه از حبسیه نویسی مسعود سعد سلمان:

شخصی به هزار غم گرفتارم

در هر نفسی بجان رسد كارم

بی زلّت و بی گناه محبوسم

بی علت و بی سبب گرفتارم

در دام جفا شكسته مرغی ام

بردانه نیوفتاده منقارم

خورده قسم اختران به پاداشم

بسته كمر آسمان به پیكارم

محبوسم و طالع است منحوسم

غمخوارم و اخترست خونخوارم

برده نظر ستاره تاراجم

كرده ستم زمانه آزارم

یاران گزیده داشتم روزی

امروز چه شد كه نیست كس یارم

هر نیمه شب آسمان ستوه آید

از گریه ی سخت و ناله ی زارم

نمونه ای دیگر از شعر وی در مورد زندان نای:

نالم چو نای من اندر حصار نای

پستی گرفت همت من زین بلند جای

حبسیه نویسی بیشتر از آن که در داستان رواج داشته باشد در شعر مورد توجه بوده است. اگر چه می توان داستان هایی را پیدا کرد که در دوران اسارت نوشته شده اند اما عنوان حبسیه نویسی عنوانی است که برای شعر در اسارت به کار می رود.