تاریخ ادبیات و سبک شناسی (رشته زبان و ادبیات فارسی)

تاریخ ادبیات و سبک شناسی   (رشته زبان و ادبیات فارسی)

توضیحات محصول :کتاب های خلاصه منابع رشته زبان و ادبیات فارسی برای کنکوریها

بخش اول: تاریخ ادبیات فارسی ياز ابتدا قرن سوم تا قرن چهاردهم

بعد از خروج بر مسعود غزنوي بر بعضی از نواحی خراسان استیلا یافت و خود را پادشاه مستقل خوانـد. سـلاجقه نیـز بـه
دلیل تأثیرپذیري از غزنویان، به شاعران و هنرمندان به دیدهي تکریم مینگریستند، لذا حمایت از تمدن و ادبیات ایران را
جزء آیین پادشاهی خود قرار دادند. وزراي این سلسله چون حکومتهاي پیشین اهل فضل و علم بودند که از میان آنهـا
میتوان به خواجه نظام الملک اشاره کرد. از سال 429 تا 498 ق چهار تن از پادشاهان سلجوقی به نامهاي طغـرل، آلـب
ارسلان، ملکشاه و برکیارق حکومت کردند که شاعران بسیاري در دربار آنـان حضـور داشـتند. شـاعران دورهي سـلجوقی
همان روش بیان شاعران دورهي غزنوي را دنبال کردند و از همان مفاهیم در شـعر خـود بهـره بردنـد. بـا مـرگ خواجـه
نظام الملک در 485 ق . اقتدار حکومت سلجوقی رو به ضعف نهاد. میان خاندان آنها جنگهاي طولانی در گرفت و تمـام
نواحی آنان میان امراي خاندان سلجوقی تقسیم شد. 
در قرن پنجم فخرالدین اسعد گرگانی با سرودن داستان ویس و رامین به ادبیـات داسـتانی غنـایی، رونقـی بخشـید و در
اواخر این قرن با ظهور ناصرخسرو ادبیات دینی و کلامی گسترش یافت. او برخلاف شاعران آن زمان از قصیده و قال بهاي
شعري براي بیان مقاصد دینی و سیاسی استفاده کرد. «12» زبان و ادبیات فارسی
دورهي دوم حکوت سلجوقیان یکی از پرآشوبترین و پرهیاهوترین ادوار سیاسی در ایران است که با جنـگهـاي داخلـی
سلجوقیان، انتقال قدرت به سنجر و شکست سنجر از ترکان غـز و اسـارت او، تسـلط خوارزمشـاهیان بـر ایـران و تهـاجم
بیرحمانهي مغول در قرن هفتم همراه است. 
سلطان سنجر تا 511 ق در خراسـان امارت داشت و از این تاریخ به بعد همهي مدعیان را از میان برداشت و بنا به قـول
راحۀ الصدور، خطّـهي حکومت وي به کاشغر، یمن، طایف، عمان، آذربایجان و روم رسید. اما قدرت سلطان سنجر پـس از
 536 ق رو به ضعف نهاد و باعث شد که خوارزمشاهیان قدرت خود را افزایش دهند. این ضعف سنجر به حدي رسید کـه
او در 548 ق از طوایف غز شکست خورد و به اسارت آنان درآمد. غزان بعد از تسلط بر خراسان، فجیعترین اعمـال تـاریخ
را انجام دادند. سنجر اگر چه از اسارت غزان گریخت اما تا 552 ق بیشتر دوام نیاورد و در همان سال درگذشت. 
بعد از مرگ سنجر ممالک سلجوقی میان سرداران آنان تقسیم شد و بعد از 552 ق چندین حکومـت سـلجوقی در تـاریخ ظهور کردند

سبک شناسی شعر پارسی 
1. سبک چیست؟
واژهي «سبک» به معنی گداختن و ریختن و قالب گیري کردن زر و نقره است. سبک در اصطلاح ادبیات عبـارت اسـت از  روش خاص ادراك و بیان افکار به وسيله ترکیب کلمات و انتخاب الفاظ و طرز تعبیر . در بیان ویژگیهاي سبکشناسـی
تعیین ،بسامد و تکرار يممیزه نهایی هر سبکی است . سبکشناسی شعر، نیازمند تقسیمات دقیق و جزیی است، اما مهم-
ترین و معمولترین تقسیمبندي سبکها در ادبیات فارسـی براسـاس تقسـیمبنـدي سـبکهـاي دورهاي اسـت. تحـولات
تاریخی، اجتماعی و تغییراتی که در هر دوره حاصل میشود، مجموعاً سبب میشود که در هر عصر شاعران و نویسـندگان
به زبانی خاص سخن بگویند و امور و مسائل را از دیدگاههایی خاص بنگرند. از این رو در نویسندگان و شاعران هـر عصـر
ویژگیهاي لفظی و معنوي مشترکی دیده میشود. اگر چه باز هر سبکی قهیبه طر يو طرزها یمختلف لیتبد یم شـود تـا
جایی يکه هر شاعر شیوه یو طرز خاص را به خود اختصاص میدهد . (سبک شخصی) 
2 1. . سبکهاي شعر فارسی 
با مبنا قرار دادن ادوار ادبی مرحوم محمد تقی بهار سبکهاي شعر فارسی را به چهار دسته تقسیم کرده است: 
 -1 یسبک خراسان (ترکستانی - یسامان ) : از ابتداي قرن سوم تا اواخر قرن ششم.
 -2 یسبک عراق : از اواخر قرن ششم تا اواسط قرن نهم. ا نی ییسبک با سنا آغاز و با عبدالرحمن جامی یپا ان یم یپذ رد.
 -3 يسبک هند (سبک صائب) : از اواخر قرن نهم تا اواخر قرن دوازدهم. از آنجا که صـائب تبر يزیـ طلا اهیـ دار نیـ نـوع
،سبک است يبه نام و هم مشهور است.
 -4 يدوره بازگشت : از اواخر قرن دوازدهم و اوا لی یقرن س زدهم یشروع م شود و تا اواسط قرن چهاردهم ادامه م دیی اب . 
اگر سبکهاي بینابین را نیز که هرکدام حد واسط میان دو سبک هستند، در نظر بگیریم، سبکهاي شعر فارسـی هشـت
سبک میشوند که عبارتند از: 
 -1 سبک خراسانی از نیمهي دوم قرن سوم تا قرن پنجم 
 -2 سبک حد واسط یا دورهي سلجوقی در قرن ششم«20» زبان و ادبیات فارسی
 -3 سبک عراقی از قرن هفتم تا قرن نهم
 -4 سبک حد واسط یا مکتب وقوع و واسوخت در قرن دهم
 -5 سبک هندي از قرن یازدهم تا نیمه اول قرن دوازدهم
 -6 يسبک دوره بازگشت از اواسط قرن دوازدهم تا پایان قرن سیزدهم
 -7 سبک حد واسط دوران مشروطه نیمهي اول قرن چهاردهم
 -8 سبک نو، از نیمهي دوم قرن چهاردهم به بعد