تحقیق استصحاب

« استصحاب » يکی ازمهمترين مسائل اصولی است که درطول تاريخ اصول فقه هميشه مورد بحث واقع می گرديده است . اصوليين درابتدا او را در زمره ادله عقلی جای داده ونام می بردند اما بعدها با تفکيک دقيقی که شيخ انصاری بين ادله شرعي واصول عمليه بوجود آورد ، استصحاب جز اصول عمليه قرارگرفت و مورد بحث واقع شد . بايد گفت هريک ازاصوليين بنا برديدگاهی که نسبت به استصحاب داشته اند تعريفی ارائه داده اند ولذا چون اين ديدگاهها ازنظرادله متفاوت است ، جامعی بين آنها بوجود نيامد تا براساس آن ، تعريف واحدی درمورد استصحاب بوجود آيد .
اما درمورد عناصروارکان تشکيل دهنده استصحاب ازجمع بين نظرات اصوليين به هفت رکن می توان رسيد : 1ـ يقين سابق 2ـ شک لاحق 3ـ اجتماع يقين وشک دريک زمان 4ـ وحدت متعلق يقين وشک 5 ـ تعدد زمان متيقن ومشکوک 6ـ تقدم زمان متيقن بر زمان مشکوک 7 ـ فعليت شک ويقين . وبدين ترتيب براساس اين ارکان بين استصحاب وقاعده «اليقين» و«مقتضي ومانع» تفکيک صورت می گيرد .
برای اثبات استصحاب درطول دوره بحث آن چهارچيزبعنوان ادله حجيت او مطرح گرديده : 1 ـ حکم عقل 2 ـ بناء عقلا 3ـ اجماع 4 ـ روايات و بر اساس همين ادله بوده است که مهمترين مساله دربحث استصحاب بوجود آمده که محدوده کاربرد استصحاب تا چه حد است ؟
آنچه که شيخ انصاری مطرح می کند وبعد ازاو ديگران درصدد نفی يا اثبات آن برمی آيند اين است که استصحاب درموارد شک دررافع معتبر است ولی درموارد شک درمقتضی ، خير . بدين ترتيب آنچه که تا کنون بين اصوليين مورد بحث واقع می شود آن است که با توجه به برداشتی که از ادله حجيت استصحاب می شود ، دايره اِعمال اين اصل مشخص ومعين گردد.

واژگان کليدی :
استصحاب ، يقين ، شک ، رافع
مقدمه
درمورد پيشينه تاريخي بحث استصحاب مي توان سه دوره را درنظر گرفت :‌
دردوره نخست كه مربوط به ائمه اطهار (ع) است ؛ روايات بسياري كه بعدها دركتاب هاي اصولي به آنها استدلال شده ازجانب معصومين (ع) صادر گرديد . هر چند تا قرن ها اساسا براي اعتبار و حجيت استصحاب به آنها توجه نمي شد و يا درمحدوده بسيار كمي كاربرد داشت . دردومين دوره كه ازمتقدمين اصوليين شروع شده و تا زمان پدر شيخ بهايي ( شيخ حسين بن عبد الصمد ) ادامه داشت استصحاب ازباب بناي عقلا و افاده ظن حجت و معتبر دانسته مي شود . همين امر باعث شد كه آراء فقهاي اين دوره در مواردي كه به دليل استصحاب تمسك جسته اند با زمان هاي بعد متفاوت گردد . از كلمات بزرگاني چون شيخ طوسي ، علامه حلي و ... درمورد استصحاب مي توان اينگونه برداشت كرد كه عمل به استصحاب و ابقاء حكم گذشته در حال ثاني عمل به دليل گذشته است و نفي اين حكم نيازمند دليل مي باشد كه در فرض مورد استصحاب وجود ندارد  ...