تحقیق فرش ايراني، هويت از دست رفته

سیر نزولی صادرات فرش دستباف ایران كه از چند سال پيش آغاز شده بود همچنان ادامه دارد اين در حالي است كه در گذشته‌اي نه چندان دور فرش ايراني نماد فرهنگ و هنر كشورمان و حاكم بي‌قيد و شرط بازار فرش جهاني بود.
اما در سال‌هاي اخير ناهماهنگي و تعدد دستگاه‌هاي دخيل در امر توليد و صادرات فرش و بي‌انگيزگي توليد كنندگان و تجار فرش موجب شده تا كشورهاي رقيب با بهره‌گيري از تجارب افرادي كه متوليان توليد و صادرات فرش قادر به جذب و استفاده از هنر و تجربه آنها نبوده‌اند با هدف كسب سود بيشتر رهسپار كشورهاي مذكور شوند.
از سوي ديگر اين كشورهاي گرچه به طور ذاتي از هنر و نبوغ بافندگان فرش ايراني بي‌بهره بوده‌اند اما با كپي‌برداري از طرح و رنگ فرش ايراني به دليل نظام توليد كار‌آمدتر و قيمت تمام شده كمتر و با بهره‌گيري از هنر بازاريابي و تبليغات به عنوان رقباي جدي فرش ايراني در بازارهاي جهاني مطرح شده‌‌اند.

با اين روند مي‌توان گفت در شرايطي كه هويت فرش ايراني از دست رفته و از نظر قانوني حتي قادر به ثبت طرح و نقش فرش ايراني نيستيم، هنوز متوليان توليد و صادرات فرش در ايجاد حداقل زيرساخت‌هاي اين هنر اصيل ايراني ناكام مانده‌‌اند.
***
كاهش صادرات و نزول كمي‌و كيفي فرش ايراني، قيمت تمام شده بالا و بي‌انگيزگي توليد كنندگاني كه از حداقل حمايت‌هاي لازم براي توليد اين هنر اصيل بي بهره‌ هستند خود مي‌تواند دلايل كافي براي نزول فرش ايراني در بازارهاي جهاني باشد اين روند موجب شده تا اكنون بسياري از کارشناسان و دست‌اندرکاران این صنعت از وضعيت نابسامان توليد و صادرات فرش اظهار نگراني كنند.
از سوي ديگر در شرايطي كه متوليان امر هنوز نظام كارآمدي براي بيمه قاليبافان و خريد فرش دستباف از توليد‌كنندگان داخلي در نظر نگرفته‌اند و در واقع حاصل دسترنج بافندگان در شهرها و روستاها به جيب دلالان و واسطه‌هايي مي‌رود كه ناخواسته و با هدف كسب سودهاي با‌د‌آورده، زمينه ساز زيان توليدكنندگان، افزايش قيمت تمام شده و افول فرش ايراني در بازارهاي جهاني شده‌اند، چگونه مي‌توان انتظار داشت تا فرش ايراني بدون بازاريابي و تبليغات مناسب قادر به حضور پررنگ در بازارهاي جهاني بوده و در مقابل رقبايي كه در گذشته نه چندان دور در مقابل اين هنر اصيل ايراني حرفي براي گفتن نداشتند، ميدان رقابت را واگذار نكند.
گرچه دست‌اندركاران صنعت فرش با استناد به در اختيار داشتن سهم 45 درصدي بازارهاي جهاني و صادرات 405 ميليون دلاري فرش دستباف در سال گذشته، معتقدند هنوز فرش ايراني قدرت اول بازار جهاني فرش است اما با روند كنوني ديري نخواهد پاييد كه به علت كاهش كيفي، نبود شيو‌ه‌هاي بازاريابي و تبليغات مناسب و حمايت نكردن اصولي از توليد‌كنندگان و صادركنندگان فرش كشورهاي چين، هند، پاكستان و... سهم ايران از بازار جهاني فرش را به خود اختصاص دهند.
تداوم سير نزولي صادرات فرش
در شرايطي كه سال گذشته صادرات فرش دستباف ايران كاهش بيش از 18 درصدي را شاهد بود، در 4 ماهه نخست سال جاري نيز آمارهای منتشر شده از سوی گمرک نشانگر کاهش 19 تا 22درصدی صادرات فرش دستباف است. بسياري از کارشناسان مسائل فرش دستباف کاهش صادرات را ناشي از تجارت سنتی فرش دستباف ایران می‌دادند.