تحقیق تاريخچه تمبر در ایران، اروپا و جهان

تمبر چيست ؟
تاريخچه پيدايش تمبر در جهان
تاريخچه پيدايش تمبر در اروپا
تاريخچه پيدايش تمبر در ايران

تمبر چيست؟
متخصصان تمبر را از ديدگاه هاي مختلف مورد بررسي قرار داده اند و هر يك تعاريفي براي آن گفته براي مثال تمبر از ديدگاه:
دكتر پژمان بختياري عبارت است از: يك تكة كوچك كاغذ كه به پشت آن سيرشم ماليده شده سيرشم ماليده شده و اگر كمي تر شود مي توان آن وارد نامه اي چسباند دكتر سيد ضياء الدين هاجري در كتابي اشاره مي كند تمبر مقطعه كاغذ بها داري است كه به شكل ها، اندازه ها و رنگ هاي گوناگون با كادر و حاشيه چسب و دندانه و يا بدون دندانه، اين دو به مناسبت هاي ويژه به تعداد معين از سوي ادارات پست چاپ و منتشر مي گردد يا به عبارتي ديگر تمبر را مي توان جايگزين مهرهاي اوليه دانست زيرا مهرها اشكال اوليه تمبرهاي پستي كنوني مي باشند
البته تعاريف زيادي در مورد تمبر شده است كه ما به طور اختصار چند نمونه از آن ها را براي شما ذكر مي كنيم تمبر وسيله اي مؤثر براي ايجاد ارتباط و پيوند بين انسان هاست
تمبر، يك زبان است تمبر، پيكي است كه فاصله ها را كوتاه مي كند و هر گونه مانعي را از سر راه برمي دارد طرح عادي و يا يك عكس كوچك تمبر بيانگر پرداخت كرايه پستي پاكتي است كه روي آن الصاق شده است .
تمبر نماد هر كشور است و مانند پول داراي قيمت مي باشد تمبر، يكي از بزرگترين ابداعي تا قرن نوزدهم است و سنگ بناي زرين در تاريخ پست به شمار مي رود .
بعد از اين تعاريف بهتر است ريشة اصلي كلمه تمبر را بررسي مي كنيم .
 (timber تمبر tympan تپان tympanon تمپانون سه شكل از واژه يوناني tumpanon و واژه لاتين tympanum است واژه tympanon بسيار دير به اين صورت دارد زبان فرانسوي شده است ولي شكل موسوم يا كهن تر آن همان واژة timbr تمبر است كه در زبان فرانسوي به كار آمده است .
timber واژه اي فرانسوي است كه در سدة 12 ميلادي از tumbanon يوناني بيزانسي و tumpanon يوناني كلاسيك گرفته شده است
تمبر به معناي زنگ كوچك فلزي، اوج صدا، آوزاه طنين، تمنا، تمبر پست، منگوله يا نشاني در بالاي كلاه يا كلاه خود به كار برده شده است .
اما به معناي تمبر پستي اين واژه از سال 1848 رواج يافت زيرا به موجب قانون مورخ 12 اوت سال 1848 به ادارة پست فرانسه اجازه داده شود كه تمبر يا مهري را كه نشانة پرداخت كراية پستي است به كار ببرد و تمبر پستي از اول ژانويه سال 1849 در فرانسه به فروش رسيد.
156 سال است كه تمبر پست مورد استفاده قرار مي گيرد و در هر كشور پيش از ميليون ها تمبر در اين مدت چاپ و منتشر شده است تمبرهاي نخستين بسيار ساده بودند امروز تمبرهخاي تازه و جديد بسيار زيبا و جذابند و بعضي از آنها اثري از كارهاي هندي مينياتور به تركيبات شكل و رنگ آنهاست كه به طور پيچيده اي در اطراف و حواشي و در متن خود تمبر وجود دارد. در تمام چاپ و ساخت تمبر از همة رنگهاي رنگين كمان بسادگي استفاده مي شود گاهي بعضي از تمبرها رنگهايي ويژه دارند كه خود موجب خاص شدن تمبر از ميان هزاران تمبر منتشر شده در جهان مي شود به همين منظور در هر كشوري مسئولان دولتي سعي دارند تا تمبرهايي كه منتشر مي شود در انواع مختلف با تصاوير كوچك و رنگهاي متنوع و زيبا باشد چون نشان دهندة كارهاي ذوقي و هنري طراحان و هنرمندان آن كشور است .
حال كه موضوع به طراح هاي تمبر رسيد بد نيست كه يك سري علايم تميز دهندة تمبر در كشورهاي شرقي را نام ببريم:
گل گيلاس' گل گيلاس با 5 گلبرگ كه گاهخي به جاي گل آلو گرفته مي شود نشانة كشور كره است.
گل داودي: تا سال 1947 گل داودي با 16 گلبرگ روي تمبرهاي ژاپن قرار مي گرفت .
ماه و ستاره 5 سپر: اين علامت براي برخي از كشورهاي اسلامي بويژه تركيه چاپ مي شده است .
چهار تاج به شكل صليب: نشانة مغولستان است كه به نام ostshira نام دارد .
داس و چكش: علامت اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي
گل اركيده: نشانة منجوري
طفري: با طرحي پيچيده نشانة قدرت كشورهاي اسلامي است
اين علامت ها همان نقشي را ايفاء مي نمود كه رقم يا حروف سلطنتي در بريتانياي كبير اجرا مي كرده اين علامت گاهي وسيله اي است براي شناخت تمبرهاي تركيه، حجاز نجه         ( عربستان سعودي) و غيره .
سه شاخه يا شن كش سه دندانه: يك چاپ مكدر به شكل سه شاخه روي تمبرهاي روسيه چاپ شده.
چرخ ابديت و جاودانگي: نشانة اولين چاپ تمبر مغولستان است كه در سال 1926 صورت گرفت.
ين يانگ: در كشورهاي شرق ي غاد و اصلي زندگي يعني مذكر و مؤنث و نور و ظلمت است.
تاريخچة پيدايش تمبر در جهان:
1ـ مروري بر تاريخ پست در جهان
گرچه انتشار نخستين تمبر جهان در قرن نوزدهم، صورت گرفت ولي زمان پيدايش پست، به مدت هاي پيش از اين تاريخ مي رسد. طبق نظر بعضي از مورخان، پست از 4000 سال پيش، بوجود آمد . مورخين خارجي در گذشته هاي خود چنين آورده اند. ايرانيان هخامنشي اولين پايه گذاران سيستم پستي منظم مي باشند، زيرا مرسولات پستي را به وسيلة چاپارها و اسب هاي تازه نفس به مقصد مي رساندند.
بنابر گفته هرودت مورخ يوناني، كورش زماني كه عازم نبرد بايست ها (سكاها) بود، دستور داد كه بين پرسپوليس و درياي اژه يكصد و يازده ايستگاه پستي داير كردند تا رابطة دايم او با پايتخت محفوظ بماند.
داريوش اول ( بزرگ) نيز بر كشوري پهناور از تونس تا هندوستان و از درياچة آرال تا عدن كه داراي 46 نوع مردم با زبان ها و نژادها و آئين هاي گوناگون بودند، سلطنت مي كرد. و براي پاس داشتن آن امپراطوري عظيم وسايل و تشكيلات شگفت انگيز فراهم ساخت كه توسعه و تكميل اداره استخبار و نامه رساني يكي از آن ها بود.
نخستين نهادهاي پستي
اختراع خط حدود 5000 سال پيش، براي انسان اين امكان را فراهم كرد. كه افكار و ايده هاي خويش را روي زمينة مناسبي چون سنگ، چوب، گل رس، پوست، پرگامنت، موم، پاپيروس و بعدها كاغذ، ياداشت و ثبت بكند يعني نامه اي بنويسيد و پيام ملموس خود را توسط پيك ها به مقصد مشخص ارسال دارد.
بابلي ها( 2000 سال قبل از ميلاد مسيح) نامه ها و پيغام هاي خود را روي لوحه اي از گل نرم كه به ضخامت تقريباً سه سانتي متر ساخته شده بود. مي نوشتند و وقتي اين كار به پايان مي رسيد لوحة گلين را حرارت مي دادند تا سخت شود بعد آن را با يك پوشش گلين مي پوشاندند و روي اين لايه جديد نشاني طرف را مي نوشتند و آن را سخت مي كردند در حقيقت اين در حكم همين پاكت سبك امروزي بود.
نخستين سازمان شناخته شده پيك ها در قرن ششم پيش از ميلاد مسيح، در نزد ايرانيان وجود داشت.
نهاد انگاريون (Anqarelon ) با پيشتازهايي كه شبيه به تشيكلات پست و چاپارهل سازمان دهي شده بود. به تقليد يونانيان درآمد.
گزنفون كه در سال 401 پيش از ميلاد به فرماندهي ده هزار سرباز مزدور يوناني وارد ايران شد تا در جنگ عليه اردشير پادشاه هخامنشي شركت كند. در توصيف چاپار خانه و بزرگراه ها، به ويژه سرعت سير پيك هاي ايراني مي نويسد: حتي درناهم نمي تواند به سرعت چابك سواران چاپارخانه هاي ايران پرواز كند.
پست روميان
در نزد روميان نيز مانند ايرانيان، نيازهاي نظامي و سياسي كشوري مشوق برپايي تشكيلات پيام رساني شدند. قيصر ›وگوستوس (Auqustus) ( از 63 سال پيش از ميلاد تا 14 سال پس از آن 2000 سال پيش فرمان داد كه سازمان پيك هايي را براي سرتاسر قلمرو امپراتوري دوم، بنيان گذاري كنند.
كورسوس پوبليكوس (Cursuspublicus) اين پست دولتي رومي، در همان حال نخستين سازمان شبيه به پست در قلمرو سوئيس امروز بود و مسيرهاي آن به موازات جاده خاي عريض نظامي طي مي شد. چاپارخانه ها در فاصله 2 تا 4 ميلي ( 6 تا 12 كيلومتري) هم قرار داشتند و بعد از هر 6 تا 8 چاپارخانه يك ايستگاه اصلي وجود داشت كه براي اقامت موقت مسافران و مشايعان امكاناتي عرضه مي كرد.
امور مربوط به پيك ها در قرون وسطي
در قرن وسطي خطوط پستي منظم و مرتبي براي نامه رساني وجود نداشت. هر كس كه مي توانست و يا ناگزير بود پيام هاي كتبي ارسال بكند، از مسافران قابل اطمينان مانند تجار و زوار استفاده مي كرد. سرويس پستي فقط اختصاص به دولت داشت. در ديرها دانشگاه ها و اصناف پيك هاي خصوصي بر حسب نياز مي توانستند براي خدمات پيام رساني كمك كنند چاپارهاي مخصوص طبقات اشراف و روحانيون و بورژواي ولايت متحده قديمي نيز اين زمره بشمار مي آيند كه در خدمت حكومت هاي محلي خود رساندن پيام هاي طبقات ياد شده بودند آن ها تحت عنوان اداره پستي، لباس هايي به پيك مخصوص طبقات مذكور مي پوشاندند و داراي پلاك سينه يا نشان طبقه مربوطه، قوطي مخصوص قباله هاي پرگامنت، كيف كمري و هم چنين نيزه و خنجر بودند
اولين سرويس پست عمومي
در قرن 11 راه جديدي براي ارسال نامه ها پيدا شد و آن استفاده از كبوتر قاصد بود يك كبوتر پيام رسان خوب با 25 تا 30 گرم بارنامه مي توانست در يك پرواز 300 تا 400 كيلوگربم مسافت را بدون نشستن روي زمين طي كند، كاربرد نخستين كبوتر قاصد نظامي بوده است كبوتران تعليم ديده به منظور پيغام بري در نزاع هاي قشوني مورد بهره برداري واقع مي شدند
در قرن چهارده و پانزده سيستم پستي جانبي وسيله گروهي از تجار در چين بوجود آمد كه نامه هاي مردم را به يكديگر مي رساند؛ اين سيستم پستي حتي تا قرن بيستم داير بود ولي بعداً توسط دولت تعطيل شد. لوئي يازدهم در فرانسه، در سال 1461، سرويس مشابهي ترتيب داد كه البته به علت گراني هزينه حمل نامه ها، هر كس قادر به استفاده از اين سرويس نبود.
سرانجام، نخستين سرويس پستي عمومي در سال 1516، به وسيله يك شاهزاده ايتاليايي به نام FRANCESCOTASSO  كه در دربار امپراطور آلمان مي زيست. داير شد دو قرن بعد اعضاي خانواده اين مرد سرويس هاي پستي را در سراسر اروپا توسعه دادند.
هزينه پستي
در ايام قديم، هزينه پستي به جاي اين كه مثل امروز به صورت تمبر معمولي از فرستنده دريافت شود، از دريافت كننده نامه مطالبه مي شد بديهاي است اين كار مشكلات متعددي ايجاد مي كرد. از آن جمله، اغلب اوقات فرستنده نامه مطالب مورد نظر خود را به طور رمز و مختصر و مفيد در گوشه اي از پاكت مي نوشت و دريافت كننده پس از اطلاع از سلامتي طرف و خواندن مطالب نوشته شده اعلام مي داشت كه اين پاكت مربوط به او نيست بيچاره نامه رسان بدون حق الزحمه خود، نامه را به فرستنده آن دعوت مي داد او نيز دريافت كه طرفش سلامت است و از مضمون نامه اطلاع حاصل كرده است.
در سال 1607 ميلادي يك شركت پستي در ونيز ورق هاي مخصوصي براي مكاتبه بيشتر ساخت كه عكس شير كليساي سنت مارك MARK SPANT روي آن ها چاپ شده و مردم مجبور شدند كه از اين اوراق براي مكاتبه استفاده نمايند.
عده اي فكر ايجاد هزينه هاي پستي را به يكي از وكلاي پارلمان پاريس به نام Renavddavillayer نسبت مي دهند اين شخص در سال 1653 صندوق هايي در خيابان ها نصب كرد و نامه هايي كه درون اين صندوق ها ريخته مي شد، در صورتي به مقصد مي رسيد كه از پوشش مخصوصي كه روي آن هزينه پستي و تاريخ نامه نوشته شده بود، استفاده كرده باشد اين پوشش كاغذي در واقع تمبر آن روز به حساب مي آمد كه بهاي معادل يك دينار در قصرهاي سلطنتي، صومعه ها و دانشكده ها فروخته مي شد.
اين شخص، هم چنين پيشنهاد كرد بليط ها و اسكناس هايي كه جاي مخصوص جهت نوشتن داشت چاپ شود. يكي از اين بليط ها به وسيله پادشاه فرانسه مورد استفاده قرار گرفت. به نشاني Magdelenedescundery نويسنده فرانسوي ارسال شد كه گفته مي شود هم اكنون در پاريس نگهداري مي شود و نمونه قديمي ترين نامه هاي مارك دار پستي است. در سال 1818 برچسبهاي مخصوصي با قيمت هاي متفاوت منتشر شد كه تصوير بچه كوچكي را كه شيپوري را مي نواخت، نشان مي داد ...