تحقیق تاریخچه طنبور

طنبور:

طنبور یا تنبور یکی از سازهای زهی است که در موسیقی محلی برخی از نقاط ایران بکار می‌رود. از نظر شکل شبیه و کمی بزرگتر از سه‌تار است. این ساز زهی سه تار دارد. شبیه این ساز در ایران باستان و یونان و بسیاری از تمدن های قدیمی وجود داشته است. تنبور در نواحی غربی ایران نیز نواخته می شود. این ساز سازی مقدس برای مردم کرد به خصوص مردمانی با مسلک اهل حق است.

گذری بر تاريخچه تنبور ، ساز مقدس عرفاني ايران زمين
حوزه رواج تنبور در کرمانشاهان، دو کانون اصلي گوران و صحنه است. تنبور ساز مقدس عرفاني از قديمي‎ترين سازهاي ايراني است و هزاره‎‎هاي عمر خود را پشت سر گذاشته. قلندري تکيده و لاغر و هميشه مسافر که نقش اندامش را بر سنگهاي شش هزار سال پيش در شوش خوزستان و تپه‎هاي کيوان و بني‎يونس در اطراف شهر موصل پيدا کرده ‎اند.
از مقامات و نغمه‎هايي که در آن زمان‎ها با اين ساز نواخته شده اطلاع دقيق و مستندي در دست نيست، ولي مي‎توان ادعا کرد شايد مقامات کلام يارسان نزديکترين نواها به آن نغمات باشد زيرا مقامات ياد شده و همچنين ساز تنبور بيش از هزار سال است که با احترام و تقدس و امانت‎داري توسط مردم يارسان حفظ شده است و امروز در مهد اصلي تنبور (منطقه گوران) هنوز نواهايي به گوش مي‎‎رسد که بوي فرهنگ و تمدن کهنسال اين مرز و بوم از آن به مشام جهان مي‎رسد.
کاسه طنيني تنبور در گذشته يکپارچه بوده، اما امروزه هم کاسه‎هاي يکپارچه و هم ترکه‎اي ديده مي‎شوند. تنبورهاي گوران غالباً داراي کاسه يکپارچه‎اند و در صحنه بيشتر کاسه‎ها ترکه‎اي ساخته مي‎شوند. کاسه‎هاي ترکه‎‎اي قدمت زيادي ندارند و حداکثر عمر آنها حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ سال است.
تنبور داراي ۱۴ دستان يا پرده است و به شکل سنتي داراي دو وتر است، اما امروزه اغلب سه ‎وتر بسته مي‎شود. نوازندگان قديمي در گوران هنوز به دو وتر وفادار مانده‎‎اند. تنبورهاي قديمي در گوران و صحنه نيز داراي دو وتر بوده‎اند.

فارابي نيز در رساله موسيقي کبير مي‎گويد: «تنبور را بعضي با دو وتر و بعضي با سه‎ وتر مي‎نوازند.»
کوک تنبور به دو صورت مي‎باشد: فاصله چهارم و فاصله پنجم.
دستان (پرده) بندي نيز مانند اغلب سازهاي شرقي از قانون عامي تبعيت مي‎کند که عبارت است از: عدم اعتدال، تحرک و سيال بودن فواصل.
مقام‎هاي تنبور کلاً به سه دسته تقسيم مي‎شوند:
۱) مقام‎ حقاني (کلام): مقام‎ها و آهنگ‎هايي مستند که به کلام معروف‎اند و نه از جنبه‎ کمي بلکه از جنبه کيفي، بخش بسيار مهمي از موسيقي اين منطقه‎اند. حرمت و قداست تنبور نيز مربوط به همين مقام‎هاست و تنبور در دوره‎هاي مختلف غالباً با اين مقام‎ها شناخته مي‎شده است ...