مطالعات تاريخي خيابان ارگ مشهد

مطالعات تحولات كالبدي

در سال 950 هـ. ق به دستور شاه طهماسب حصار دوم شهر مشهد با محيطي حدود 1800 و 141 برج و 6 دروازه پيرامون شهر كشيده شد. با كشيدن اين حصار بود كه براي اولين بار، منطقه مورد مطالعه در منتهي اليه جنوب غربي در درون حصار واقع و بعنوان بخش از شهر شناخته شد. حصار دوم بزرگتر از نياز شهر در نظر گرفته شده بود و اين مناطق بيشتر شامل باغات و مزارع شهر بودند. توسعه شهر در اطراف فلكه حضرت، خصوصا در دو راستاي بالا خيابان و پايين خيابان ادامه داشت. در سال 1110 هـ.ق قبل از طلوع نادرشاه افشار ملك محمود سيستاني به علت عدم احساس امنيت اقدام به احداث استحكامات ارگ حكومتي و ميدان ارگ چسبيده به حصار شهر در اين منطقه مي نمايد. حصار ارگ داراي محيطي حدود 1200 متر و 23 برج بود. كه يكي از 6 دروازه اصلي شهر بنام دروازه ارگ (واقع در ميدان ده دي) بعد از عبور از خندق مستقيما وارد حياط ارگ مي شد. در كنار ميدان ارگ (ضلع شمالي) كم كم معبري نمايان شد كه به كوچه ارگ مشهود گرديد.

با پيروزي انقلاب اسلامي دگرگونيهاي اساسي در ساختارهاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي رخ داد. به سبب وارد شدن كشور به جنگ تحميلي هر گونه پروژه عمراني و تغيير

تحولات عملكردي ـ فعاليت ارگ

تحولات عملكردي شهر در گذر زمان و تحت شرايط مختلف سياسي ـ اجتماعي ، اقتصادي قرار مي گيرد. كه شناخت اين تحولات عملكردي در توصيف وضعيت آينده محدوده مي تواند موثر واقع شود و داراي اهميت بسزايي است.

براي اين منظور و ارگ يگانه ويترين مدرنيته ميگردد و در پس اين صورت مسائل سياسي كاملا مشهود است.

افول و نزول شان ارگ در دوره پهلوي دوم اتفاق افتاد. هر چه جمعيت شهر در اين دوره بيشتر مي شد. تراكم مركز شهر نيز بالاتر مي رفت و اعيان و متمولان براي سكونت در نقاط خوش آب و هوا و كم تراكم تر به طرف جنوب غربي شهر كوچ كردند.

بهترين مكان براي استقرار كارگاههاي توليدي، طبقات فوقاني ساختمانها، بالاي مغازه ها، و يا در درون ساختمانهاي مسكوني رها شده بود. البته ناگفته نماند كه توليديهاي پوشاك نتوانستند همه عرصه هاي موجود در بافت ارگ را اشغال كنند. بلكه برخي از

امكان دسترسي به جهت محل و نقل وسايل سنگين و حجيم

ـ نزديك بودن به واحدهاي عرضه و فروش كالا

تا اين زمان همانطور كه گفته شده محدوده هم دچار تحولاتي شده بود. باغهاي بزرگ فروخته و تفكيك شده بودند بسياري از منازل مسكوني به صورت متروكه باقي

...

كه روزي قلب تپنده شهر بوده و امروز نقش خود را در حيات شهري از دست داده اند موثر واقع شود.