اجاره انسان 40 ص

اجاره انسان وقوانین آن

در داستان موسی(ع) و شعیب(ع) مسأله كار و كارگری و حقوق كارگر مطرح شده است. از این رو از مهم­ترین آیات مورد توجه در این حوزه است. موسی (ع) به عنوان فردی نیرومند حاضر می­شود تا در برابر مزد و عوض مالی نیروی كار خویش را در اختیار شعیب(ع) به عنوان كارفرما بگذارد.

 همچنین حضرت موسی (ع) در داستان همراهی خود با عالم ربانی ( خضر پیامبر) نیز به وی پیشنهاد می­دهد كه در برابر گرفتن مزد به كارگری بپردازند. این مساله كارگری و مزد خواستن در برابر نیروی انسانی و بدنی در دو جای دیگر قرآن مطرح شده است: نخست در مسأله تقاضای ساحران برای دریافت اجرت از فرعون در آیات 113 و 114 سوره اعراف است كه در آنجا ساحران پیشنهاد می­كنند تا فرعون در برابر هنر جادوگری و سحر ایشان، مزدی را بپردازد و فرعون نیز با پذیرش پیشنهاد برای تشویق ساحران آنان را به قرب منزلت و مقام نیز وعده    می­دهد. در مورد دیگر، مردمانی  به ذوالقرنین پیشنهاد می كنند تا برای ساختن سد، اجرت و مزدی را دریافت كند.

فلسفه كارگری

انسان به عنوان خلیفه الهی بر روی زمین مأمور و موظف است تا به عنوان یكی از اهداف ابتدایی و یا میانی اقدام به استعمار و آبادانی زمین كند. قرآن در این باره می­فرماید: «هو انشاكم من  الارض و استعمركم فیها؛او شما را از زمین ایجاد كرد و خواست تا آن را آبادان و عمران كنید.»

آبادی و آبادانی زمین به عنوان مأموریت انسان در زمین بدون تلاش و كوشش و كار امكان پذیر نیست. انسان­ها با تلاش و كار و كوشش است كه زمین را به شكل كنونی آباد كرده و از امكانات و فرصت های پیش روی بشر بهره­مند می­شوند.

از آنجایی كه انسان به جهت ذات استخدامگر خویش گرایش به اجتماع و جامعه دارد، در شكل اجتماعی زندگی خود را سامان می­دهد تا از فرصت­ها و امكانات دیگری بهره­مند گردد و از آن برای رفع نیازهای خود و دفع مشكلاتش استفاده كند.

حركت چرخ زندگی بشر در گرو تعاون، خدمت و استفاده متقابل از خدمات یكدیگر است كه یكی از راه­های آن اجاره و كارگری است. خداوند در این باره می فرماید: «نحن قسمنا بینهم معیشتهم فی الحیاة الدنیا و رفعنا بعضهم فوق بعض درجات لیتخذ بعضهم بعضا سخریا؛ ما وسایل معاش آنان را در زندگی دنیا میانشان تقسیم كرده و برخی را برتر از برخی دیگر قرار داده­ایم تا بعضی از آنان بعض دیگر را به خدمت گیرند.»

به نظر طبرسی، علت تفاوت روزی بندگان ، این است كه انسان­ها از كار یك دیگر بهره مند گردند. و اگر انسان­ها در تمام درجات از قوت و ضعف، علم و جهل، زیركی و بلاهت و دیگر مراتب، مساوی بودند، هیچ انسانی حاضر به كاركردن برای دیگری نبود و این امر موجب اختلال نظام عالم و فساد زندگی بشر می­شد.

در روایتی علی(ع) علت تفاوت آفرینش انسان­ها را بهره­مند شدن آنان از خدمات یكدیگر دانسته و فرموده است: «هیچ انسانی توانایی این امر را ندارد كه بنّا، نجار و یا صنعتگر خویش باشد. تمام كارهایش را به تنهایی و بدون استخدام و به كارگیری دیگری انجام دهد.»

حقوق كارگر و آداب كارگری

قرآن برای كارگری قوانین، حقوق، شرایط و آدابی بیان داشته تا حق كارفرمایان و كارگران به عنوان جامعه انسانی به طور دقیق مراعات گردد و حق گروهی در برابر گروه دیگر ضایع و تباه نگردد. در آیات قرآن برای كارگری شرایطی بیان شده است كه بدون تحقق آن كاركردن و كارگری نادرست است. از جمله این شرایط آن است كه كارگر بالغ باشد. از این رو كارگری كودكان غیر بالغ نادرست و باطل است؛ زیرا كودك تا پیش از بلوغ و رشد جسمانی و عقلانی اختیاری ندارد تا بتواند نیروی كار و یا اندیشه خود را در برابر مزد و اجرتی واگذار كند.