پایان نامه بررسی تفسیر روان شناختی نقاشی های اطفال 7 تا 9 ساله كرج در ارتباطات خانوادگی

پایان نامه بررسی تفسیر روان شناختی نقاشی های اطفال 7 تا 9 ساله كرج در ارتباطات خانوادگی در 88 صفحه ورد قابل ویرایش 

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                    صفحه

الف)فصل اول : طرح تحقیق (كلیات)                                                              1

ب)فصل دوم : مروری بر ادبیات موضوع (Literature Review)                                28

ج)فصل سوم : آشنائی با قلمرو مكانی تحقیق (جامعه آماری)                                    43

د)فصل چهارم : روش تحقیق                                                                        45

هـ)فصل پنجم : یافته های تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها                                          49

و)فصل ششم : خلاصه تحقیق و پیشنهادها                                                         65

پیوستها                                                                                                 69

عنوان                                                                                                                    صفحه

فصل اول :      1-مقدمه                                                                            2

(كلیات)         2-بیان مسئله                                                                       4

                   3-تاریخچه و سابقه موضوع                                                      5

                   4-اهمیت و ضرورت موضوع تحقیق                                            16

                   5-اهداف تحقیق                                                                   18

                   6-چهارچوب نظری تحقیق                                                       20

                   7-مدل تحلیلی تحقیق                                                             23

                   8-فرضیه های تحقیق                                                              24

9-روش تحقیق                                                                              27

10-قلمرو مكانی تحقیق                                                                    27

11-قلمرو زمانی تحقیق                                                                    27

12-روش نمونه گیری                                                            27

13-ابزارهای گردآوری داده ها                                                   27

14-روش تجزیه و تحلیل                                                        27

فصل دوم :      اطلاعاتی در خصوص پیشینة موضوع و تحقیقات انجام شده                  28

(مروری بر ادبیات موضوع)

فصل سوم :     آشنایی با قلمرو مكانی تحقیق                                                    43

(قلمروی مكانی تحقیق)

فصل چهارم :   آشنایی با روش تحقیق در این پایان نامه                                        45

(روش تحقیق)

فصل پنجم :    تجزیه و تحلیل یافته های تحقیق                                                           49

(تجزیه و تحلیل)

فصل ششم :    خلاصه تحقیق ، پیشنهادها و پیوستها                                             65

خلاصه :

در بین تست های متداول شخصیت كه معمولاً در مراكز روانشناختی ، روانپزشكی به كار بسته می‌شوند تست ترسیم خانواده از جایگاه خاصی برخوردار است .

3 دلیل برای این اهمیت وجود دارد : نخست آنكه اجرای آن سریع و آسان است ، دوم آنكه ، به منزله شیوة بیان خیالپردازی و خلاقیت كودك ، بهتر از هر تست دیگر می توان محتوای عمیق شخصیت را ، كه بر اساس وارسی مستقیم دست یافتنی نیست ، منعكس كند و سوم بدلیل اینكه اغلب اختلالات روانشناختی سازشی تابع تعارض های روانی كودكانه اند (تعارض های ناشی از رقابت برادرانه و تعارض های ادیپی) ، شیوه ای كه یك كودك بر اساس آن خود را در قلب خانوادة منتخب قرار می دهد ، ما را به عمق مسائل و مشكلات وی هدایت می كند (كرمن-1381)

تحقیقات قبلی تا حد زیادی مؤید فرافكنی كودك در تست ترسیم خانواده است كه البته با بررسی محتوا می توان به كشف و تحلیل آنچه در ذهن كودك است نائل آمد .

در این تحقیق سعی شده است كه بار دیگر به بررسی ارزش تشخیصی این آزمون پرداخته شود و آن را در یك نمونه ای از یك جامعه اجرا و با مصاحبه ای كه با كودك و خانواده اش صورت پذیرفته مقایسه نمود .

یافته های این پژوهش در اكثر فرضیات مؤید این است كه تا حد زیادی می توان بر این تستها اعتبار كرد علی الخصوص به ارزنده سازی و نا ارزنده سازی افراد در این تست باید توجه نمود . ولی در خصوص ترغیب ترسیم و اهمیت این ترتیب باید گفت عوامل مختلف می تواند این حالات را تغییر دهد كه باید در ضمن درك دلایل آن به قضاوت پرداخت .

 در ضمن اینكه می توان تا حدی بر این نقاشی ها اعتبار كرد ولی از این آزمون می توان بعنوان ابزاری بالینی برای تسهیل گفتگو با فرد استفاده كرد و لذا انجام آزمون فرافكنی می تواند در یك مصاحبة بالینی اولیه به «شكستن یخ» رابطه كمك كند ، و چارچوب مناسبی برای انجام گفتگوی اولیه فراهم آورد .

پیشگفتار :

فرصتی را كه خداوند قادر متعال به بنده عنایت كرده مغتنم می شمارم و بدین وسیله از اساتید محترم علمی كه مرا در تحصیل این علم یاری كردند و از علم خود مرا نصیب بخشیدند تشكر و قدردانی می كنم كه البته و صد البته این موقف را مدیون راهنماییها و تشویق های آنان هستم . ضمناً از خانم فلورا فارابی (مسعود) و خانم سابین یزدانی (اكرمی)  به خاطر راهنمایی ها و از خادمین بخاطر حمایت بی دریغ و از خانواده ها بخاطر همكاری در آزمون و مصاحبه سپاسگزاری می‌نماید و از جمال اقدس ابهی آرزوی توفیق برایشان دارم .

مقدمه:

كودكی در عمق وجود همة ماست، و با چشمان اوست كه همگی روزی به این عالم نگاه كرده ایم. با وجود این آنچنان از آن دور افتاده ایم كه برای فهم نقاشی كودكان، نگاه كردن آن برایمان كافی نیست و باید آنها را مورد مطالعه و بررسی دقیق قرار دهیم. نقاشی بیان كنندة احساسات و شخصیت كودكان است و باعث پرورش خلاقیت آنها می شود و تعادل فكری و روحی به آنها می دهد. از طرف دیگر تجزیه و تحلیل این نقاشی ها به والدین و مربیان امكان شناخت كودك و كمبودهای احتمالی او را فراهم می كند.(فراری 1382)

نقاشی كودكان نوعی گیرایی آنی دارند، آنها ساده و جذاب و سرشار از زندگی و هویت اند اما با نگاهی دقیق تر غالباً می توان در آنها جنبه هایی عجیب و حتی آشفته را مشاهده كرد. تحقیق در قلمرو نقاشی كودكان برای سالهای متمادی پیشرفت چندانی نكرد، اما در سالهای اخیر، دو دگرگونی عمده باعث آغاز مجدد پژوهش در این عرصه شده است اول دیدگاه طبیعی گرایانه جای خود را به بررسی های تجربی داده است، دوم اهمیت فرایند كشیدن تصویر كه در سالهای اخیر موفق به درك آن شده ایم.(گلین، آنجل1380)

در بین فعالیتهای كودك، نقاشی فعالیتی است كه از تحول شناختی، عاطفی و اجتماعی تأثیر می پذیرد و به همین دلیل به مقیاسی وسیع در تشخیص روانی و روان درمانگری به كار گرفته می شود. مؤلفان متعدد مشاهدات بسیار گوناگون خود را دربارة مراحل تحول نقاشی كودكان بصورت خصیصه های اجمالی مرحله های پی در پی بیان كرده‌اند و می توان به اتكای مطالعات پیشرفته ای كه از دهة 1950 تا دهة 1980 در این باره به عمل آمده اند خط تحول

نقاشی را اجمالاً بدست داد:

قبل از دو سالگی، از 2 تا 3 سالگی، از 3 سالگی از 5 تا 9 سالگی و از 9 تا 13 سالگی تقسیمات انجام شده است(كرمن، 1381)

از 5 تا 9 سالگی، شاهد مرحلة نسخه برداری یا بارپدیدآوری از شكل هندسی (به ترتیب از دایره، مربع، مثلث، لوزی، تا شكل های پیچیده تر) هستیم، یادگیری خط، تولید نقاشی هائی كه عناصر مختلف در آنها متمایز گردیده اند، همراه با تركیب طرح‌های پایه با جزئیات بیش از پیش فزاینده از ویژگیهای این مرحله اند. در این مرحله، نقاشی های كودك دقیق ترند و در وسط صفحه بیشتر تمركز می یابند.(كرمن، 1381)

در پرتو نقاشی یا ترسیم یك خانواده، كودكان آثاری پدید می آورند كه با بررسی آنها، پدر و مادر، مربیان ، معلمان و پزشكان می توانند به سرعت به اندیشه ای دربارة تحول روانشناختی و ماهیت مشكلات احتمالی آنان دست یابند. روانشناسان بالینی در تحلیل و تفسیر این نقاشی ها از این نیز فراتر می روند، برای آنان، تست نقاشی در مجموعة تست هائی كه بای كمك به تشخیص به كار می بندند، می توان تكیه گاه گرانبهائی قلمداد شود.(كرمن 1381)

خلاصه تحقیق:

به نظر می رسد كه تا حد زیادی می توان به ارزنده سازی یا ناارزنده سازی (حتی در برخی موارد حذف) افراد در نقاشی ترسیم خانواده و ارتباط سازنده یا غیر ازنده رابطه معنی دار پیدا كرد در اكثر موارد این فرض ها اثبات گردیده است. اما در خصوص رابطه با فاصله و بی فاصله بنظر می رسد این موارد تا حدی موردی باید بررسی گردد و به دلایل متعدد تعمیم آن درست از آب در نمی آید. زیرا در این تحقیقات متوجه شده ام كه در اكثر موارد كودكان خانوادة خود را به تریبت سن نقاشی می كنند لذا در ذهن كودك ترتیب خاصی وجود دارد ولی در مواردی نیز مشاهده گردید كه خود اول به ترسیم خود پرداخته است نكته بارز این بوده است كه كودك شاید به حذف خواهر یا برادر خود بپردازد ولی (بجز یك مورد) هیچ كودكی به حذف والدین خود نپرداخته بود.

در ضمن پیگیری فرضیه های در نظر گرفته شده در آزمونها موارد دیگری نیز دستگیر شد از جمله رابطه نزدیكی بین وقفة اولیه در نقاشی(پس از درخواست كشیدن یك خانواده) و اعتماد به نفس در كودك مشاهده گردید. كودكانی كه در ابتدا برای كشیدن مكث زیادی می كردند یا دچار بازداری بودند و یا اعتماد بنفس پائین تری نسبت به دوستان دیگر خود داشتند و همچنین جهت نقاشی در كودكان نیز مورد دقت قرار گرفت كه بطور صحیح آن باید كودكان راست دست از چپ دست براست نقاشی كنند و كودكان چپ دست از راست دست به چپ كه مواردی مشاهده گردید از كودكانی درگذشته دچار مشكل بوده اند(از جمله فرار از مدرسه و …) و جهت نقاشی را عكس كشیده اند.

نكتة دیگری كه بنظرم می رسد این است كه آزمون ترسیم خانواده وسیله و ابزاری بسیار مناسب برای یك روانشناس است برای اینكه در ضمن اینكه این آزمون را از آزمودنی می گیرد بتواند در مصاحبه با كودك موارد زیادی را در خصوص روابط وی با اعضای خانواده درك نماید و آزمون و مصاحبه مكمل یكدیگرند و احتمال اشتباهات را كم می كند. همچنین رابطه معنی داری بین عدم ترسیم خود در نقاشی و اعتماد بنفس پائین در كودك بنظر می رسد.