پایان نامه بررسی هنجاریابی آزمون افسردگی كودكان ماریاكواس برای كلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی شهرستان تربت حیدریه

پایان نامه بررسی هنجاریابی آزمون افسردگی كودكان ماریاكواس برای كلیه دانش آموزان  دختر و پسر مقطع راهنمایی شهرستان تربت حیدریه در 170 صفحه ورد قابل ویرایش 

مقدمه  :

بدون شك نیروی انسانی از مهم ترین سرمایه‌های  جوامع است. سرمایه ای كه امكان بهربرداری از منابع انرژی را فراهم می‌سازد و وجود كار آمدش رفاه و امنیت جامعه را تامین می‌كند. اهمیت نیروی انسانی تا جایی است كه منابع مادی همواره یك پله پایین تر از آن قرار می‌گیرد این مساله باعث توجه بیش از بیش جوامع بشری به نیروی انسانی گردیده  و برنامه ریزی‌های گسترده ای در جهت حفظ و تربیت آن انجام گرفته تا میزان بهره وری از این سرمایه ی ناشناخته را  ( البته در برخی كشورها ) افزایش یابد.

حفظ و تربیت نیروی انسانی علاوه بر این كه از جهت جسمانی مورد توجه است از نظر روانی بسیار مهم است. چرا كه هر گونه دگرگونی روحی، جسم را تحت تأثیر قرار داده و فرد را ناكارآمد می‌كند.

اگر چه ضرب المثل « عقل سالم در بدن سالم است  » در بین مردم باب شده اما باید این ضرب المثل بدین گونه اصلاح گردد كه : عقل سالم در بدن سالم و بدن سالم در سایه ی روح سالم است. بدیهی است روح و روان ناسالم جسم را پژمرده و تنبل ساخته و قدرت كار و فعالیت را از او می‌گیرد. كوتاه سخن این كه تلاش‌های جوامع در جهت سلامت جامعه به خصوص در سال‌های اخیر نشان می‌دهد كه سلامت روحی و روانی افراد از اهمیت بیشتری نسبت به سلامت جسمانی برخوردار است.   وجود این گونه تحلیل و نظریه‌ها درباره ی نیروی انسانی باعث شده كه جوامع كوچك و بزرگ از خانواده تا مدرسه و از سطح ملی تا سطح جهانی همه و همه توجه بیشتری به سلامت افراد نمایند و فرد را ابتدا از نظر روانی به خوبی بشناسند آن گاه با تدابیر مؤثر موانع رشد روحی او را مرتفع سازند تا در سایه روح سالم،جسم سالم پرورش یابد و افراد سالم سلامت جامعه را تامین و تضمین كنند. گستره ی بیماری‌های روحی و روانی كه مانع رشد طبیعی و شكوفایی استعدادهای افراد می‌گردد، بسیار وسیع است اما در این میان افسردگی یكی از شایع ترین بیماری‌های سده ی اخیر است. درباره ی افسردگی كه در تمام دوره‌های رشد ممكن است بروز دهد تحقیقات و مطالعات زیادی صورت گرفته و نتایج نشان می‌دهد كه افسردگی در دوران نوجوانی كه موم شخصیت فرد شكل مگیرد مهم و قابل تامل  است و اگر بدان توجه نگردد باعث بروز ناهنجاری‌های شخصیتی و شكوفا نشدن استعدادها می‌گردد.

سلامت به معنی : «  بی گزند شدن، بی عیب شدن، رهایی یافتن، نجات یافتن، امنیت، عافیت، تندرستی، خلاص از بیماری، آرامش صلح، سالم، تندرست بودن می‌باشد  » (معین، 1375 ، ج5،  ص 778  ).

مفهوم سلامت روانی به معنای  خود آگاهی حل تعارضات و كشمكش‌های درونی و شامل خود شكوفایی یعنی بالفعل ساختن توانایی‌های روان شناختی  ذاتی و درونی فرد است.

سلامت شامل سلامت جسمی و روانی می‌باشد در سلامت روانی بنا به عقید آلفرد آدلر فرد برخوردار از سلامت روان شناختی توان با جرات عمل كردن را برای رسیدن به اهدافش دارد چنین فردی روابط سازنده ای با دیگران دارد. به اعتقاد او فرد سالم مطمئن و خوش بین است. عملكرد او مبتنی بر نیرنگ  نیست فرد سالم ضمن پذیرش مشكلاتش در حد توان به رفع آن‌ها اقدام می‌كند خلاصه اینكه سلامت روان یعنی داشتن اهداف شخصی در زندگی، روابط خانوادگی مطلوب، كنترل عواطف و احساسات و پذیرش اشتباه و كوشش برای حل آنها.

 به نظر كارل راجرز نیز شخص سالم انسانی است بسیار  كارآمد كه از تمام  توانایی‌هایش بهر می‌گیرد و به طور خلاصه انسان بر خوردار از سلامت روان شناختی دارای این خصوصیات است.

1 ـ آمادگی كسب تجربه  2ـ زندگی هستی دار 3 ـ اعتماد به ارگانیزم خود 4 ـ احساس آزادی 5 ـ  خلاقیت و آفرینشگری انسان غیر سالم فردیست كه مبتلا به اختلال روانشناختی باشد و ویژگی‌های فوق را نداشته باشد ( ارجمند، 1382 ).

برای بیشتر مردم مفاهیم اختلال روانی خیلی گنگ بوده و تصورات آنها در این خصوص تحریف شده و رنگی از ترس و پیشداوری به خود گرفته است.

اختلال روانی یك بیماری با تظاهرات روانشناختی یا رفتاری همراه با ناراحتی قابل ملاحظه و اختلال كاركرد ناشی از یك آشفتگی زیست شناختی،  اجتماعی،  روانشناختی، ژنتیك، فیزیك یا شیمیائی است. ارزیابی آن بر حسب انحراف از یك مفهوم هنجاری صورت می‌گیرد  (كاپلان، سادوك، 1380 ).

   طبقه بندی اختلالات روانی بر اساس  DSM   IV  IR    به شرح زیر می‌باشد :     1_ اختلالاتی كه نخستین بار در دوره شیرخوارگی، كودكی، یا نوجوانی آشكار می‌شود

2 ـ  دلیریوم، دمانس،  اختلالات شیدائی و سایر اختلالات شناختی

3 ـ اختلالات روانی ناشی از اختلال طبی عمومی

4 ـ اختلالات وابسته به مواد

5 ـ اسكیزوفرنی و سایر اختلالات پسیكوتیك

6 ـ اختلالات اضطرابی

7 ـ اختلالات شبه جسمی

8 ـ اختلالات ساختگی

9 ـ اختلالات تجزیه ای

10 ـ  اختلالات جنسی

11 ـ اختلالات خوردن 

12 ـ اختلالات كنترل تكانه

13 ـ اختلالات انطباق 

14 ـ اختلالات شخصیت 

15 ـ  اختلالات خلقی : این اختلال در تمام سنین كودكی و نوجوانی روی می‌دهد و دو نوع اختلال را شامل می‌شود.

الف ) اختلالات دو قطبی : مشخص با نوسان شدید خلق بین افسردگی و نشئه و بهبودهای موقت و عود.

ب ) اختلالات افسردگی : اختلال افسردگی اساسی، خلق شدیداً افسرده، كندی روانی ـ حركتی،  نگرانی، احساس ناراحتی، منگی وحیرت، بی تابی،  احساس گناه، افكارخود كشی  ومعمولا عود كننده.

اختلال افسرده خوئی :  شكل حقیقت تر افسردگی معمولا ناشی از فقدان یا رویدادی مشخص (نوروز افسردگی هم نامیده می‌شود  ).

افسردگی با الگوی فصلی ( اختلال عاطفی فصلی SAD هم نامیده می‌شود  ) بیشتر در ماه‌های زمستان مشاهده می‌شود  (سادوك،0 138 ).

یكی از اختلالات مهمی كه در طبقه بندی  اختلالات  روانی می‌گنجد اختلالات افسردگی می‌باشد. مفهوم افسردگی كودكان و نوجوانان موضوع قابل بحث و در خور توجهی است. در پانزده سال اخیر امكان بروز عارضه افسردگی در كودكان به همان شكل افسردگی در بزرگسالان وجود دارد، وعلائم ونشانه1یی شبیه به بزرگسالان  در آنها دیده می‌شود (‌هارینگتون، 1380 ).

علائم و نشانه‌های افسردگی در نوجوانی از دیدگاه بك عبارتند از  :

1 ـ  عوامل شناختی ای كه باعث می‌شوند نوجوان، آینده را به صورت منفی ببیند          

2 ـ عوامل عاطفی و هیجانی چون خشم و نبود تجربیات خوشایند و لذت بخش             

3 ـ  عوامل انگیزشی كه شامل دوری گزیدن از جامعه و تمایل به خودكشی می‌گردد     

4 _ عوامل رفتاری و فیزیولوژیكی كه بی فعالیتی،  نوسان در اشتها، آشفتگی در خواب و اظهار خستگی مفرط را شامل می‌شود(افروز، 1380 ).

از عوامل مؤثر در افسردگی نوجوانان می‌توان از رفتارهای بزه كارانه در سطح خانواده و جامعه مانند پرخاشگری،  فرار از منزل، مشكلات مدرسه ای مانند عدم پیشرفت تحصیلی،  و همچنین مشكلات مربوط به برقراری رابطه با گروه همسن و سال ( مثل طرد شدن توسط آن‌ها ) را نام برد (افروز، 1380 ).

1 ) یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد آزمون افسردگی ماریا كواس از روایی مناسبی جهت اجرا در جامعه مورد پژوهش برخوردار است.لذا به متولیان امور در آموزش و پرورش توصیه می‌شود با اجرا وبكار گیری این آزمون در مدارس و موسسات آموزش بعنوان یك ابزار تصمیم گیری و تشخیصی از آن استفاده نمایند.

2 ) یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد آزمون افسردگی ماریا كواس از پایایی مناسبی جهت اجرا در جامعه مورد پژوهش برخوردار است. لذا به مسوولان در آموزش وپرورش توصیه می‌شود با اجرا و بكارگیری این آزمون در مدارس و آموزشگاهها بعنوان یك ابزار تصمیم گیری و تشخیصی همت گمارده،ازآن استفاده نمایند.

3 ) یافته‌های پژوهشی ما نشان داد كه بین میزان افسردگی نوجوانان وسطوح تحصیلات متفاوت پدران تفاوت معنی داری وجود ندارد. لذا به مسولان امر فرهنگ و تعلیم وتربیت پیشنهاد میشود با تجدید نظر در برنامه‌های آموزش خود،امكانات كاربردی در كنار آموزشهای،درزندگی روزمره،دادن آموزشهای لازم برای تغییر در سبك تربیتی افراد و وجود آموزشهای ضروری تربیتی در مورد زندگی وفرزندان را در كنار سایر آموزشهای تخصصی برای تحصیل كردگان فراهم نمایند.

4 ) یافته‌های ماحكایت از عدم تفاوت بین افسردگی دانش آموزان پایه‌های مختلف راهنمایی داشت.

لذا به مسؤلان توسیه می‌شود كه از یك مشاوره در مدارس برای حل مسائل دانش آموزان استفاده شود

5 ) یافته‌های ما حكایت از عدم تفاوت بین افسردگی دانش آموزان دختر و پسر مقطع راهنمایی داشت. در نتیجه به متولیان امور در آموزش و پرورش توسیه می‌شود در كتب دانش آموزان، برنامه و محتوای خاصی جهت آموزش شیوهای برخورد صحیح با فشارهای روانی و استرسها گنجانده شود.

6 ) یافته‌های ما در این پژوهش نشان داد كه میزان افسردگی در نوجوانان روستایی و شهری تفاوت معناداری وجود ندارد. لذا به مسؤلان توصیه می‌شود  امكانات و توجه بیشتری به این قضیه داشته باشند. و از یك مشاور برای حل اینگونه مشكلات استفاده شود.

7 ) یافتهای پژوهشی ما حكایت از عدم تفاوت بین افسردگی در نوجوانان خانوادهای پر جمعیت و كم جمعیت داشت. لذا به خانواده‌ها توصیه می‌شود به فرزندان خود توجه بیشتری شود. و برای آنها محیطی توأم با آرامش فراهم سازد و شیوهای تعامل با آنها را مد نظر قرار داده و همچنین امكانات لازم را برای آنها آماده و در اختیار آنها قرار داده تا آنها بتوانند استعدادهای خود را بارور سازند. 

8 ) یافتهای ما حكایت از عدم تفاوت بین میزان افسردگی دانش آموزان با جایگاه  فرزندی متفاوت داشت. لذا به والدین توصیه می‌شود تا در روشهای تربیتی خود داشتن انتظارات از فرندان و شیوه‌های تعامل با آنها و آموزش عزیزان خود تجدید نظر كرده و روشهای مقابله با مشكلات را در الگوهای تربیتی خود مد نظر قرار دهند.

‹‹  فهرست مطالب  ››

عنوان                                                                                                             صفحه

فصل اول : طرح تحقیق

مقدمه  : 2

بیان مسئله : 4

اهمیت پژوهش : 10

اهداف تحقیق : 13

اهداف كلی : 13

تعاریف نظری  واژه‌ها و مفاهیم : 14

تعاریف عملیاتی واژه‌ها و مفاهیم : 18

سؤالات تحقیق  : 19

فرضیه‌های تحقیق : 19

فصل دوم : پیشینه پژوهش

مقدمه : 22

سلامتی و تعریف آن : 23

عوامل تأثیرگذار بر سلامت: 24

انواع سلامتی : 25

سلامت روانی و تعریف آن : 27

عوامل موثر بر سلامت روانی : 28

اختلالات روانی و تعریف آن : 30

تاریخچه بررسی اختلالات روانی  : 32

طبقه بندی اختلالات روانی : 36

اختلالات خلقی و تعریف آن : 42

تاریخچه بررسی اختلالات خلقی : 43

طبقه بندی اختلالات خلقی : 44

اختلالات افسردگی : 44

اختلالات دو قطبی : 45

اختلال افسردگی و تعریف آن : 46

نظریه‌های روان شناختی در مورد افسردگی : 48

نظریه زیست شناختی : 48

نظریه روان پویایی : 50

نظریه یادگیری : 51

نظریه شناختی : 52

علایم و نشانه‌های اختلال افسردگی : 54

سبب شناسی اختلال افسردگی : 56

انواع افسردگی : 57

اختلال افسردگی و سن : 59

اختلال افسرگی و جنس : 60

روشهای تشخیص و ارزیابی افسردگی در كودكان : 61

انواع آزمونهای ارزیابی افسردگی : 63

پرسشنامه افسردگی كودكان CDI  : 63

2 ـ پرسشنامه افسردگی بك : 64

مقیاس افسردگی اصلی برای مطالعات همه گیر شناسی ( CES _ D ) : 65

آزمون و تعریف آن : 66

سابقه تاریخی آزمونهای روانی : 67

ویژگیهای آزمونهای روانی : 69

الف ) ویژگیهای اصلی : 70

الف ) روش باز آزمایی : 71

ب ) روش فرمهای همتا یا موازی : 71

ج ) روش دو نیمه كردن آزمون : 72

د ـ روش كودر ـ ریچاردسون : 73

الف ) روایی محتوا : 74

ب ) روایی صوری یا ظاهری : 76

ج ) روایی ملاكی : 77

د ) روایی سازه : 79

3 ـ حساسیت یا ظرافت تشخیص : 81

ب ) ویژگیهای فرعی : 81

مفهوم نرم یا هنجار و تعریف آن : 82

انواع نرم یا هنجار : 83

1 ـ هنجارهای سنی: 83

2 ـ هنجارهای كلاسی: 84

3 ـ هنجارهای رتبه درصدی : 84

4 ـ هنجار مربوط به نمرات معیار : 85

پژوهشهای خارجی : 87

پژوهشهای داخلی : 88

فصل سوم : روش تحقیق

مقدمه : 90

روش تحقیق : 90

جامعه آماری : 91

نمونه و روش نمونه گیری : 91

روش اجرای تحقیق : 92

ابزارهای گرد آوری اطلاعات : 93

روایی و پایایی آزمون ماریاكواس : 95

روایی و پایائی آزمون افسردگی بك : 95

روشهای آماری مورد استفاده در این پژوهش : 96

سؤالات پژوهش : 98

فرضیه‌ها پژوهش : 98

فصل چهارم : تجزیه و تحلیل اطلاعات

مقدمه : 100

محاسبه پایایی آزمون : 100

تحلیل نتایج : 101

محاسبه روایی آزمون : 102

فرضیه اول : 103

فرضیه دوم : 103

فرضیه سوم : 105

اداری.. 105

فرضیه چهارم : 106

فرضیه پنجم : 107

فرضیه ششم : 108

فرضیه هفتم : 109

فرضیه هشتم : 112

فصل پنجم : بحث و نتیجه گیری

مقدمه : 115

بحث و نتیجه گیری : 115

پیشنهادات.. 124

پیشنهادات كاربردی : 124

پیشنهادات پژوهشی : 125

محدودیت‌ها : 126

ضمائم

فهرست منابع و مأخذ  : 156