اثر فرسایش آبی در کاهش حاصلخیزی

فهرست مطالب

عنوان                                                                                          صفحه

مقدمه.................................................................................................................................................................. 1

فصل  اول

1.فرسایش خاک و دامنه ی گسترش آن  ...................................................................................... 5

2.اهمیت فرسایش آبی............................................................................................................................... 6

فصل دوم

2.انواع فرسایش ........................................................................................................................................... 8

2-1:بر اساس عوامل فرسایشی .......................................................................................... 8                 

2-2:بر اساس تاثیر طبیعت و دخالت انسان............................................................................................. 8

فصل سوم

3.مراحل مختلف فرسایش..................................................................................................................... 11

3-1:مرحله ی کنده شدن خاک از جای خود....................................................................................... 11

3-2:مرحله ی حمل یا انتقال خاک به وسیله ی آب یا باد................................................................ 11

3-3:مرحله ی تجمع و انباشته شدن....................................................................................................... 12

فصل چهارم

4.اشکال مختلف فرسایش آبی:............................................................................................................. 14

4-1:فرسایش سطحی یا سفره ای............................................................................................................. 14

4-2:فرسایش شیاری یا آبراهه ای............................................................................................................. 14

4-3:فرسایش خندقی................................................................................................................................... 15

4-4:فرسایش سیلابی.................................................................................................................................... 16

4-5:فرسایش تونلی........................................................................................................................................ 16

فصل پنجم

استراتژیهای کنترل فرسایش................................................................................................................. 18

عملیات حفاظتی.......................................................................................................................................... 19

روشهای حفاظت خاک............................................................................................................................ 20

مدیریت خاک.............................................................................................................................................. 22

افزودن مواد الی به خاک.............................................................................................................................. 22

فصل ششم

6.اثر فرسایش بر روی کاهش حاصلخیزی...................................................................................... 24

6-1:اصول حفاظت......................................................................................................................................... 27

6-2:تخریب فرسایشی................................................................................................................................... 29

6-3:تخریب شوری......................................................................................................................................... 29

6-4:تخریب فیزیکی....................................................................................................................................... 30

6-5:اثرات ناشی از فرسایش و کاهش حاصلخیزی بر روی کلاس های اراضی............................ 31

فصل هفتم

7:مبارزه با فرسایش آبی.......................................................................................................................... 34

7-1:مبارزه غیر مستقیم............................................................................................................................... 34

7-2:مبارزه مستقیم....................................................................................................................................... 35

1-7-2:شخم حفاظتی................................................................................................................................... 36

2-7-2:کشت روی خطوط تراز.................................................................................................................. 37

3-7-2:کشت  نواری..................................................................................................................................... 38

4-7-2:تناوب کشت حفاظتی..................................................................................................................... 39

5-7-2:نواحی بافر.......................................................................................................................................... 39

6-7-2:سکو بندی.......................................................................................................................................... 40

7-7-2:چپر سازی و شمع کوبی وسنگ چینی.................................................................................... 41

8-7-2:احداث سدهای خشک................................................................................................................... 42

فصل هشتم

نتیجه گیری..................................................................................................................................................... 44

منابع................................................................................................................................................................... 47

 مقدمه

خاک یکی ازمهمترین منابع طبیعی هر کشور است. امروزه فرسایش خاک بعنوان خطری برای رفاه انسان و حتی برای حیات او به شمار می آید.در مناطقی که فرسایش کنترل نمیشود  

خاکها به تدریج فرسایش یافته .حاصلخیزی خود را از دست می دهد. 

فرسایش نه تنها سبب فقیر شدن خاک و متروک شدن مزارع می گردد و از این راه خسارت زیاد و جبران ناپذیری به جا می گذارد؛بلکه با رسوب مواد در آبراهه ها ؛مخازن؛سدها؛بنادر و کاهش ظرفیت آبگیری آنها نیز زیانهای فرامانی را سبب می گردد.بنابراین نباید مساله حفاظت خاک وحراست آن را کوچک و کم اهمیت شمرد.

بر حسب قرائن موجود انجام عملیات حفاظت آب و خاک از قرنهای پیش در جوامع بشری ؛هر چند به صورت ابتدایی متداول بوده است ولی گسترش آن در قرن حاضر به ویژه در 40-50 سال اخیر رشد بسیاری یافته و در جهان دانش و فن امری معمول است.

پایین بودن میزان تولیدات کشاورزی در ایران در مقایسه با استانداردهای جهانی به میزان زیادی بعلت کاهش مداوم حاصلخیزی خاک است.با اجرای صحیح برنامه های حفاظت خاک می توان متوسط تولید در واحد سطح را افزایش داد.بنابراین یکی از اساسی ترین و اصولی ترین روشهای دستیابی به خودکفایی ؛اجرای برنامه های حفاظت آب و خاک است.به کار گرفتن روشهای حفاظت خاک باید به صورت مشترک و هماهنگ با همکاری و همیاری مردم به اجرا در آید تا از آب و خاک به نحو مطلوب و بر اساس موازین علمی بهره برداری شود. اجرای طرحهای حفاظت آب و خاک باید متکی به نتایج تحقیقات و بررسیهای علمی باشد.در سالهای اخیر روشهای جدیدی برای کنترل فرسایش در پیش گرفته شده است که با تغییراتی برحسب شرایط منطقه ای در طرحها وبرنامه های اجرایی میتواند به مورد اجرا گذاشته شود[1]

تفاوت زراعی و تنوع ژنتیکی از دیر باز به عنوان ارکان سیستمهای تولید کشاورزی سنّتی و موفق به شمار می آمده اند. در نیمه اول قرن بیستم، تفاوت زراعی مورد توجه بسیار قرار داشت و تا چند دهه پیش نیز پژوهشهای مربوط به تناوب همچنان ادامه داشت با پایان گرفتن جنگ جهانی دوم، کودها ازته نسبتاً ارزان قیمت به بازار معرفی شدند و بدین ترتیب جاذبه ای اقتصادی موجب جای گزینی کودها با تناوب زراعی گردید و تحقیقات و ترویج نیز بر همین مبنا متمرکز شدند. این امر تا بدین جا پیش رفت که امروزه بسیاری از زراعین، حاصلخیزی خاک را با میزان مصرف کود برابر می دانند.

قبل از معرفی کودهای شیمیایی، استفاده از بقولات در تناوب برای بهبود حاصلخیزی خاک به عنوان یک شیوه مهم و رایج مدیریتی به شمار می آمد. به منظور افزایش ازت و در نتیجه بهبود حاصلخیزی خاک، از دو نوع بقولات استفاده می شد. در بقولات یکساله دانه ای و بقولات علوفه ای چند ساله به عنوان کود سبز.

     آنچه که اجرای تناوب زراعی را در حال حاضر پیچیده می سازد وجود برخی عوامل اقتصادی است که مزایای بیولوژیک این شیوه مدیریتی را تحت الشعاع قرار می دهند، یقیناً هیچ کشاورزی راضی به جای گزین کردن محصولات پر بازده خود مثل غلات با دیگر گیاهان به نسبت کم بازده نیست. البته در نظام هایی که تناوب اجرا می شود در مقایسه با نظام های تک کشتی حتّی اگر کود ازت در آن ها به اندازه کافی مصرف شده باشد. عملکرد محصولات غالباً 10 تا 40 درصد بیشتر است.

1. رجوع شود به منبع15