پروپوزال بررسی فقهی عسر و حرج در فقه امامیه

پروپوزال بررسی فقهی عسر و حرج در فقه امامیه

1-   اطلاعات مربوط به پایان‏نامه:

عنوان تحقیق به فارسی: بررسی فقهی عسر و حرج در فقه امامیه

عنوان تحقیق به انگلیسی:

Legal reviews hardship in Jurisprudence

  پرسش اصلی پژوهش:

1-      

  بیان مسئله: بیان مسأله اساسی تحقیق به طور كلی (شامل تشریح مسأله و معرفی آن، بیان جنبه‏های مجهول و مبهم، بیان متغیرهای مربوطه و منظور از تحقیق به صورت مستند) :

قاعدۀ عسر و حرج از قواعد راهگشا در مسائل حقوقی می باشد که در قوانین مدنی دو کشور ایران و افغانستان وارد شده است. دلیل آن نیز همان پشتوانۀ فقهی آن است که هر دو کشور اسلامی دارای قوانینی مبتنی بر احکام اسلامی می باشند.قاعدۀ مذکور توسط فقهای شیعی و اهل سنت استخراج شده و بصورت قواعد فقهی مورد استفاده قرار گرفته اند. قاعدۀ مذکور توسط فقهای اهل سنت بنام قاعدۀ المشقه تجلب التیسیر آمده است؛ که در همان مفهوم عسر و حرج می باشد.این قاعدۀ راهگشای فقهی و متحول که مبتنی بر دور اندیشی فقه پویای اسلامی است در مواردی که وارد قوانین گشته، موجب تحول حقوق امروزی در مرتفع نمودن بسیاری از مشکلاتی گشته است که به سبب پای بندی به اصول و اسلوبهای کلی و قواعد عمومی خشک و بی روح و دارای انعطاف ناچیز، ایجاد شده است. البته قابل ذکر است که در بکارگیری این قاعده هم در برخی قوانین و هم در مرحلۀ عمل توسط قضات به سختی مورد استفاده قرار می گیرد که خود نیز منجر به عسر و ضیق و بروز مشکلات متعدد اقتصادی و اجتماعی در روابط طرفین در حقوق تعهدات، اداری و... می گردد که راه حل آن تنها تمسک به قاعدۀ مترقی عسر و حرج بر حسب شرایط و مقضیات است. عسر و حرج مر کب از دو واژه « عسر » و « حرج » می باشد. عسر مصدر و به معنای دشوار شدن، دشواری، تنگی، سختی و تنگدستی می باشد و اسم مصدر عسر، عسرت به همان معنای تنگی، سختی و دشواری است. حرج اسم و به معنای تنگی و فشار، جای تنگ، مکان تنگ و پر درخت و نیز به معنی گناه، بزه، چنانکه گویند حرجی بر او نیست؛ یعنی اعتراضی بر او نیست.در تعریف حقوقی و ارتباط آن دو چنین گفته اند:« ... هر عملی که انسان را به تنگنا و ضیق اندازد، دشوار و سخت هم هست و همچنین هر کاری که انجام دادنش برای آدمی سخت و شاق باشد، موجب تنگی و اعمال فشار بر او نیز می شود. بعلاوه، ضابطۀ تعیین مصداق عسر و حرج، عرف است که مطابق آن، هر کاری که موجب مضیقه و تنگنا باشد، حرج و دشواری نیز تلقی می شود(محقق داماد،1374:ص81).