پایان نامه ادله تقلید از دیدگاه مذاهب خمسه

توضیحات فایل:

معرفی پروژه پایانی و بخشهایی از تحقیق دانلودی کارشناسی ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی بررسی ادله ی تقلید از دیدگاه مذاهب خمسه

چکیده:

بحث تقلید عامی از فقیه یکی از مباحث با سابقه و اساسی علم فقه به شمار می آید . البته دانشمندان اصول به مناسبت در اصول فقه از آن بحث می کنند، که بر اساس آن تقلید در اصول دین جایز نبوده ولی در فروع دین جایز و در شرایطی واجب است . ما اعتقاد داریم که تقلید فرد عامی از مجتهد به دلیل تخصصی بودن مسائل شرعی، و عدم امکان تحصیل و تحقیق برای عموم مردم و بخاطر دغدغه معیشتی و سایر موارد، واجب است و سیر تقلید در میان شیعه را در مرحله ای توضیح داده و گفته ایم که تقلید در مذهب شیعه از عصر امامان بدلیل عوامل متعددی از جمله عدم دسترسی به امامان و تقیه و رازداری برای حفظ دین و دینداران و پدید آمدن مشکلات شخصی و ابلاغ پیام دین و آموزش احکام آغاز شد . امّا موضوع سیر تقلید در میان اهل سنت به علت فراز و نشیبهایی که داشته به چند مرحله تقسیم شده است. اوّلین مرحله آن به زمان خلفا و صحابه بر می گردد که مردم برای شناخت مسائل شرعی به آنان رجوع می کردند در مرحله دوّم که مرحله بروز مذاهب فقهی بود بعلّت افزایش تعداد راویان احادیث و ظهور اشخاص برجسته علمی در مناطق گوناگون هر یک مذهبی را از نظر فقهی پایه ریزی کردند . این تعدد مذاهب باعث شد اختلافاتی بوجود آید. و چه بسا بر پایه یک مذهب عقدی باطل و بنابر مذهب دیگر همان عقد صحیح بود، همین عامل باعث شد باب اجتهاد بسته شود. تنها از چهار مذهب اهل سنت مالکی، حنفی، حنبلی و شافعی که در قرن هفتم هجری قمری رسمیت یافت مردم تقلید می کردند و در قرن حاضر دوباره اجتهاد و تقلید به مرحله اوج مجدد خود رسید و برخی از عالمان اهل سنت به استناد اجماع مسلمین مبنی بر جواز تقلید هر یک از صحابه در چهار مذهب را اعلام کردند و گفتند هر کس می تواند از هر یک از ائمه مذاهب تقلید بکند.

فقهای امامیه و عامه تقلید را در احکام و فروع دین واجب دانسته اند ولی در اصول دین، تحقیق را لازم دانسته اند . تقلید در لغت به معنای قلاده به گردن انداختن است و یا اینکه سخن را بی دلیل پذیرفتن است . امّا تعریف اصطلاحی آن از دیدگاه غزالی عبارت است از قبول قولی بدون حجت قبول قول بلاحجت است. چرا که ممکن است آن قول دلیل داشته باشد ولی مقلد آنرا نمی داند. امام خمینی (ره) در تحریرالوسیله تقلید را عمل کردنی می دانند که مستند به فتوای فقیه معین باشد. همه اینها تقلید جاهل از عالم است ولی تقلید جاهل از جاهل و عالم از جاهل و عالم از عالم را عملی نکوهیده و مذموم دانسته اند.

---

سپس درباره جواز و حجیّت تقلید و مخالفان آن بحث کرده ایم و فقها و اصولین اهل سنت و امامیه بر جواز تقلید بر هر فرد عامی دلایلی را ذکر کرده اند که بطور اختصار بیان می کنیم 1 سیره عقلاء 2 دلیل عقلی 3 دلیل قرآنی 4 دلیل روایی 5 اجماع 6 سیره مسلمین . شاید برخی از آیات قران کریم مستقیماً فرد عامی را بر تقلید از مجتهد واجد الشرایط دعوت می کند مانند آیه نفر و آیه ذکر و آیه کتمان و آیات نهی از پیروی از ظن و گمان که هر کدام به تفصیل بحث شده است . آنگاه از شرایط مرجع تقلید سخن به میان آمده است. کسی که بر منصب افتاء می نشیند و مقلدان به او رجوع می کنند علاوه بر قدرت اجتهاد باید واجد شرایطی باشند و مقلدان نیز باید این شرایط را در مجتهد احراز کنند و سپس از او استفتاء کنند . شرایط مرجع تقلید بطور خلاصه عبارتنداز:

1 بلوغ 2 عقل 3 ایمان 4 عدالت 5 رجولیت ( مرد بودن ) 6 طهاره المولد (حلال زاده بودن) 7حیات ( زنده بودن )که در هر یک از موارد فوق الذکر دلایل اثبات آنرا توضیح داده ایم .

شرایط مرجع تقلید

کسی که بر منصب افتاء می نشیند و مقلدان به او رجوع می کنند علاوه بر قدرت اجتهاد باید واجد شرایطی باشند و مقلدان نیز باید این شرایط را در مجتهد احراز کنند و سپس از او استفتا کنند.

حال بر مجتهد مفتی که دارای منصب افتاء است شرایط و صفاتی بر شمرده اند که ذیلا می آوریم.:

مفتی علاوه بر مقام علمی باید دارای ایمان و عدالت باشد و بر مقلّد که وجود این شرایط را در مرجع تقلید خود از روی علم و یقین احراز کند. طرق حصول علم برای مقلّد چهار تا است:

اول: مخالطت و معاشرت نزدیک و مستمر.

دوم: قرائن زیاد که همه در اثبات عدالت و ایمان مفتی مشترک باشند.

سوم: خبر متواتر.

چهارم: بیّنه است که مفید علم نیست، لکن شرعاً جانشین علم است. گرچه حصول بیّنه در اینجا مشکل است، چون اطلاع شاهد عامی بر علم و عدالت مرجع به آسانی امکان پذیر نیست.

شرط اول: بلوغ

بلوغ مورد اتفاق و اجماع همه مذاهب اسلامی است و در حدیث وارد شده است: ان الصبی مرفوع عنه القلم حتی یحتلمو همچنین وارد شده: ان عمدالصبی و خطئه واحد. این حدیثها دلالت بر عدم حجیت قوم فرد نابالغ است و شایسته نیست بر آنها اعتماد کرده و سخن و فتوایشان را پذیرفت.

چون مقام افتاء مقام ولایت الهی است و شایسته نیست جز بر اهلش که منصوبین از طرف خداوند متعال است و هر کسی به این مقام قیام می کند شایسته است که واجد جمیع شرایط کمال باشد که از جمله آن ها بلوغ است.

بر این سخن اشکال کرده اند که بلوغ از شرایط افتاء باشد و گفته اند: حضرت عیسی علیه السلام و حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه، این مقام را قبل از بلوغ متصدی بودند پس اگر بلوغ شرط بود آن ها می توانستند منصب افتاء را متصدی شوند. در جواب می گوییم: حضرت عیسی و حضرت حجت (عج) بخاطر عصمت خدادادی تمام احتمالات در حق ایشان از خطا و نسیان و غیر اینها به خلاف غیر معصوم منتفی است بلکه می گوییم در زمان کودکی که ایشان متصدیان امور خدایی شدند باعث انکار بعضی از جهّال شد و از حضرات ایشان تبعیت نکردند و گمراه شدند...

فهرست مطالب

چکیده

مقدمه

پیشینه تحقیق

اهداف موضوع

مسئله تحقیق

فرضیه تحقیق

روش تحقیق

فصل اول کلیات و مفاهیم و تاریخچه

مباحثی پیرامون تقلید

تاریخچه موضوع

مساله تقلید

مجتهد

احتیاط

تعریف تقلید از نظر لغت

تعریف اصطلاحی تقلید

دعوت قرآن به تقلید

تقلید از دیدگاه روان شناسان و جامعه شناسان

انواع تقلید

تقلید جاهل از جاهل

گونه های تقلید کورکورانه و ناصحیح

تقلید از رسوم و آداب ناپسند گذشتگان.

تقلید برای کسب شهرت و اعتبار

تقلید در راستای منافع حزبی و جناحی

تقلید عالم از جاهل

تقلید عالم از عالم

تقلید جاهل از عالم

تقلید صحیح و نقش شرایط پیرامونی در آن

فصل دوم بررسی ادله موافقان ومخالفان تقلید

بخش یک ادله موافقان تقلید

سیره عقلاء

دلیل عقلی

دلیل قرآنی

آیه نفر

آیهذکر

آیه کتمان

آیات نهی از پیروی از ظن و گمان

دلیل روایی

اجماع

سیره مسلمین

بخش دومادله مخالفان تقلید

ادله مخالفان تقلید

مخالفین از اهل سنت

مخالفین از شیعه (اخباریون)

تقلید در اصل دین

فصل سوم شرایط مرجع تقلید

شرایط مرجع تقلید

شرط اول بلوغ

شرط دوم عقل

شرط سوم ایمان

شرط چهارم عدالت

شرط پنجم رجولیت (مرد بودن)

شرط ششم طهاره المولد (حلال زاده بودن)

شرط هفتم حیات (زنده بودن)

ادله اشتراط حیات

اصالت عدم جواز تقلید از میّت

شهرت ،بلکه اجماع بر عدم جواز تقلید از میّت

ادله قائلین بعدم اعتبار حیات در مفتی

تمسک به اطلاق ادله لفظیه

بناء عقلا

استصحاب

اعلم بودن مجتهد

ادله قائلین به وجوب تقلید از شخص اعلم

اجماع منقول

دلیل عقلی

سیره عقلا

اقربیت فتوای اعلم به واقع

ادله قائلین به عدم وجوب تقلید از مجتهد اعلم

اطلاق ادله لفظیه

سیره متشرعه

لزوم عسر و حرج

بناء عقلاء

نتیجه گیری و پیشنهادات

نتیجه گیری

پیشنهاد

منابع فارسی

منابع عربی